Phân tích hình ảnh 3 câu thơ đầu trong bài Quê hương của Hồ Dzếnh
Ngày xưa tôi sống vui êm
Trong khu làng nhỏ kề bên sông đào
Chị tôi giặt lụa cầu ao
Trời trong, nắng ửng, má đào ghẹo duyên
Tôi say nước thắm mây huyền
Nước mơ dáng cũ, mây truyền tiếng xưa...
Đời lành: nắng nhạt mưa thưa
Sầu hôm nối sáng, buồn trưa tiếp chiều
Có lần tôi thấy tôi yêu
Mắt nhung, cô bé khăn điều cuối thôn
Lâu rồi, tôi đã... hơi khôn
Biết cô hàng xóm có còn nhớ nhau?
Phân tích hình ảnh:
Trong khu làng nhỏ kề bên sông đào: tác giả miêu tả chân thực, tinh tế thể hiện sự yên bình giản dị của một khu làng nhỏ hồi xưa.
=> Liên tưởng đến cảm giác êm đềm, thanh thản.
Chị tôi giặt lụa cầu ao
Trời trong, nắng ửng, má đào ghẹo duyên: tả rõ hình ảnh sinh hoạt của nhân vật. Đồng thời gợi cảnh đẹp trong trẻo đặc sắc bầu trời trong vắt.
+ Cụm từ "nắng ửng", "má đào ghẹo duyên": vừa tả chất nắng êm dịu chỉ vừa mới lên vừa lại nói đến đôi má đào đẹp đẽ duyên dáng người thiếu nữ.
=> Cách tả tế nhị, khéo léo, gợi 1 nhưng thực nói đến 2 là có vần câu chữ đi đôi với nhau mang lại một hình ảnh thực giản dị mà giàu tính gợi tả về hình ảnh cả cảm xúc.
Tôi say nước thắm mây huyền
Nước mơ dáng cũ, mây truyền tiếng xưa... : câu thơ lột tả hình ảnh thắm dịu êm của mây huyền nhẹ nhàng lửng lở trôi cùng cảm xúc "say mê" đầy nhạy cảm của nhà thơ.
+ Cái tài tả cảnh của một người thi sĩ thực sự bắt đầu từ đây "nước mơ dáng cũ, mây truyền tiếng xưa": qua ngòi bút của nhà thơ, ta thấy hiện lên ngay hình ảnh mơ mộng sinh động như hiện lên trước mắt.
+ "Nước mơ dáng cũ": gợi dáng của mây trôi bóng hằn lên nước, một chi tiết nhỏ bình dị nhưng đầy mộng tình. => Trực cảm đối xứng cùng với "mây truyền tiếng xưa" phải chăng có những sự luyến lưu nào đó của nhà thơ đến khu làng nhỏ bình dị chăng. Những ngọn nước, những áng mây không chỉ là chuyển động bình thường của tự nhiên mà qua cách gợi cảnh quan giản dị ấy, ta thấy được một tiếng nói của tâm hồn con người nhạy cảm, một cảm xúc "dáng cũ" "tiếng xưa" để lại dư âm nhiều hồi vang lay đọng.
Đời lành: nắng nhạt mưa thưa
Sầu hôm nối sáng, buồn trưa tiếp chiều: hình ảnh sâu sắc đầy giá trị gợi tả về ánh nắng nhàn nhạt, nắng dịu êm, còn mưa thì không dày hạt. Ấy với nhà thơ là hồn cốt của một cuộc sống lành mà người dân quê mong chờ.
+ "Sầu hôm nối sáng, buồn trưa tiếp chiều: giọng điều buồn man mác chung của thơ lãng mạng thời thế. Phải chăng khi sầu buồn, con người ta mỏng manh trong tâm hồn, trái tim càng dễ cảm nhận hơn tất thảy điều ý nghĩa đẹp đẽ còn sót lại. Quả thực hình ảnh trong câu thơ hàm xúc, cô đọng nhưng ẩn nhiều ý tưởng.