Question

[Cô Nguyễn Uyên]

Đọc văn bản sau và thực hiện các yêu cầu từ 1 đến 5.

THUẬT HOÀI

Phạm Ngũ Lão

Phiên âm:

   Hoành⁽¹⁾ sóc giang sơn cáp kỷ thu,

  Tam quân⁽²⁾ tỳ hổ⁽³⁾ khí thôn ngưu⁽⁴⁾.

  Nam nhi vị liễu công danh trái,

  Tu thính nhân gian thuyết Vũ hầu⁽⁵⁾.

Dịch nghĩa: 

Cầm ngang ngọn giáo (bảo vệ non sông) đã trải mấy thu (mấy năm ròng) rồi,

Quân đội dũng mãnh như hổ báo, có khí thế quật ngã trâu (hoặc: át cả sao Ngưu).

Làm trai, (nếu) chưa trả xong nợ công danh,

(Thì sẽ) hổ thẹn khi nghe người đời nhắc đến sự nghiệp của Vũ hầu.

Dịch thơ:

Múa giáo non sông trải mấy thu,

Ba quân khí mạnh nuốt trôi trâu.

Công danh nam tử còn vương nợ,

Luống thẹn tai nghe chuyện Vũ hầu.

(Bùi Văn Nguyên dịch)

Chú thích: 

(1) Hoành: ngang, nằm ngang; ở đây được dùng làm động từ với nghĩa là “cầm ngang”, “giữ ngang”, thể hiện tư thế người anh hùng thời đại; hoành sóc tức là cầm ngang ngọn giáo.

(2) Tam quân: ba quân, chỉ quân đội của một quốc gia nói chung, bao gồm: tiền quân, hậu quân, trung quân hoặc tả quân, trung quân, hữu quân - cách tổ chức binh lính trong tiến quân, dàn trận; cũng có ý kiến cho rằng tam quân là gồm thủy binh, kỵ binh, bộ binh. Tóm lại, tam quân ở đây hàm ý chỉ sức mạnh của quân đội một nước tự chủ, biểu thị niềm tự hào của tác giả.

(3) Tỳ hổ: một loai dã thú, thuộc loại báo, có bản lĩnh mạnh mẽ, cương cường; ở đây, từ này được dùng để chỉ sự dũng mạnh của quân đội.

(4) Khí thôn ngưu: có hai cách hiểu: một là nói về giống hổ báo, tuy nhỏ nhưng đã có khí thế mạnh mẽ, nuốt được cả trâu; hai là nói về sao Ngưu, ý chỉ hào khí dũng mãnh bốc lên làm mờ cả sao Ngưu. Nói chung, cả hai cách hiểu đều nhấn mạnh vào khí thế dũng mãnh của quân sĩ nhà Trần.

(5) Vũ hầu: tức Gia Cát Lượng, quân sư của Lưu Bị (thời Tam Quốc – Trung Hoa), được phong tước Vũ Lượng hầu, gọi tắt là Vũ hầu. Gia Cát Lượng lập được công trạng lớn, lưu danh sử sách, trở thành biểu tượng của khát vọng lập công với đất nước, với cuộc đời.

Câu 1. Xác định thể thơ của bài thơ.

Câu 2. Xác định luật thơ của bài thơ.

Câu 3. Phân tích tác dụng của biện pháp tu từ được sử dụng trong câu thơ Tam quân tì hổ khí thôn ngưu.

Câu 4. Nhận xét về hình tượng bậc nam tử trong bài thơ Thuật hoài.

Câu 5. Qua văn bản, hãy rút ra một thông điệp mà anh/chị tâm đắc và giải thích lí do.

Answer 1

[Kẻ Mạo Danh]

Câu 1. Xác định thể thơ của bài thơ.

Bài thơ "Thuật hoài" của Phạm Ngũ Lão thuộc thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật, hay còn gọi là thơ Đường luật. Đây là một thể thơ cổ điển của văn học Trung Quốc, được sử dụng nhiều trong thơ ca Việt Nam thời phong kiến.

Câu 2. Xác định luật thơ của bài thơ.

Bài thơ "Thuật hoài" được viết theo luật thơ Đường luật, có đặc điểm:

• 7 chữ mỗi câu.
• 4 câu đối (câu 1 đối câu 2 và câu 3 đối câu 4).
• Luật bằng trắc: Từng câu thơ phải tuân thủ quy luật về âm bằng và trắc, với quy định rõ ràng về vị trí của các từ bằng và trắc trong từng câu thơ.

Trong bài thơ này, các câu thơ được sắp xếp theo đúng quy luật về số lượng chữ và âm điệu, đảm bảo sự hài hòa và cân đối.

Câu 3. Phân tích tác dụng của biện pháp tu từ được sử dụng trong câu thơ "Tam quân tì hổ khí thôn ngưu".

Câu thơ "Tam quân tì hổ khí thôn ngưu" sử dụng biện pháp tu từ so sánh và nhân hóa để làm nổi bật sức mạnh và khí thế của quân đội:

• So sánh: Quân đội được so sánh với hổ báo, loài thú dũng mãnh và mạnh mẽ, nhằm làm nổi bật sức mạnh và sự uy dũng của quân đội. Đây là một hình thức so sánh để nhấn mạnh khả năng chiến đấu vượt trội của quân đội.

• Nhân hóa: Cụm từ “khí thôn ngưu” (khí thế nuốt trôi trâu) dùng để hình dung khí thế mạnh mẽ của quân đội có thể làm mờ nhạt cả sao Ngưu (trong một cách hiểu khác). Biện pháp này gợi lên hình ảnh quân đội với sức mạnh vượt trội, có thể “nuốt” (hay vượt qua) mọi thử thách.

Tác dụng của biện pháp tu từ là làm nổi bật hình ảnh quân đội hùng mạnh, thể hiện niềm tự hào và khí thế anh hùng của người chiến sĩ trong thời kỳ chống giặc ngoại xâm.

Câu 4. Nhận xét về hình tượng bậc nam tử trong bài thơ "Thuật hoài".

Trong bài thơ "Thuật hoài", hình tượng bậc nam tử được thể hiện qua sự kết hợp giữa:

• Khí phách anh hùng: Bậc nam tử được miêu tả với tư thế cầm ngang ngọn giáo, chiến đấu bảo vệ non sông, thể hiện tinh thần dũng cảm và khí phách anh hùng.
• Tinh thần trách nhiệm và lòng tự trọng: Mặc dù có sức mạnh và khí thế lớn lao, bậc nam tử vẫn cảm thấy "hổ thẹn" khi chưa hoàn thành trách nhiệm và công danh. Điều này cho thấy sự tự ý thức và lòng tự trọng cao, luôn cảm thấy cần phải làm nhiều hơn nữa để xứng đáng với danh tiếng và sự kỳ vọng của xã hội.

Hình tượng này thể hiện rõ lý tưởng của người anh hùng thời xưa, không chỉ có sức mạnh mà còn có trách nhiệm và lòng tự trọng cao.

Câu 5. Qua văn bản, hãy rút ra một thông điệp mà anh/chị tâm đắc và giải thích lý do.

Một thông điệp quan trọng từ bài thơ "Thuật hoài" là:

"Làm trai phải có trách nhiệm hoàn thành công danh, nếu không sẽ cảm thấy xấu hổ khi so sánh với những bậc vĩ nhân."

Giải thích lý do:

• Trách nhiệm và cống hiến: Bài thơ nhấn mạnh rằng dù có đạt được thành công hay không, một người đàn ông cần phải có trách nhiệm lớn lao trong việc hoàn thành công danh và cống hiến cho xã hội. Sự tự tin và lòng tự trọng của người đàn ông được đánh giá qua việc hoàn thành nghĩa vụ và trách nhiệm của mình.

• Tinh thần tự giác và nỗ lực: Thông điệp này khuyến khích mọi người, đặc biệt là các bậc nam tử, không ngừng nỗ lực để vượt qua thử thách và đạt được thành công. Lòng tự trọng và sự tự giác trong việc hoàn thành nghĩa vụ là điều quan trọng.

Thông điệp này vẫn có giá trị trong xã hội hiện đại, nhấn mạnh việc mỗi cá nhân cần có trách nhiệm với công việc của mình và không ngừng nỗ lực để đạt được mục tiêu.