Bài 12: Khu vực Mỹ La-tinh và Châu Á từ năm 1945 đến năm 1991 (Phần 1) SVIP

1. Khu vực Mỹ La-tinh từ năm 1945 đến năm 1991

a) Khái quát về khu vực Mỹ La-tinh

- Bối cảnh: sau Chiến tranh thế giới thứ hai, Mỹ đã tìm cách thiết lập các chế độ độc tài thân Mỹ ở Mỹ La-tinh nhằm biến khu vực này thành “sân sau” của mình.

- Phong trào đấu tranh: các nước Mỹ La-tinh phải tiến hành cách mạng dân tộc dân chủ, chống chế độ độc tài: cách mạng Cu-ba (1959), cách mạng Bô-li-vi-a, Vê-nê-xu-ê-la, Cô-lôm-bi-a, Ni-ca-ra-goa...

- Kết quả: chính quyền độc tài phản động ở nhiều nước bị lật đổ; chính quyền dân chủ được thành lập, tiến hành các chính sách cải cách tiến bộ.

- Xây dựng chế độ mới: Sau khi hoàn thành cách mạng dân tộc dân chủ, các nước Mỹ La-tinh bắt tay vào xây dựng đất nước và đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng:

+ Độc lập, chủ quyền được củng cố.

+ Nền chính trị được dân chủ hoá.

+ Kinh tế được cải cách, quá trình liên kết khu vực cũng được đẩy mạnh.

b) Cu-ba

* Diễn biến chính của cách mạng Cu-ba:

- Tháng 3 – 1952: Chế độ độc tài quân sự của tướng Ba-ti-xta do Mỹ trợ giúp được thiết lập.

- Tháng 7 – 1953: Luật sư Phi-đen Cát-xtơ-rô lãnh đạo 135 thanh niên yêu nước tấn công pháo đài Môn-ca-đa nhưng thất bại.

- Năm 1955: Phi-đen Cát-xtơ-rô bị trục xuất, phải chuyển sang Mê-hi-cô hoạt động. Tại đây, Phi-đen thành lập một tổ chức cách mạng lấy tên là Phong trào 26 – 7 để xây dựng lực lượng, huấn luyện quân sự.

- Tháng 11 – 1956: Phi-đen Cát-xtơ-rô cùng 81 chiến sĩ yêu nước trên tàu Gran-ma trở về Cu-ba, lập căn cứ địa và phát triển lực lượng.

- Cuối năm 1958: Nghĩa quân tiến công kích xuống đồng bằng, giải phóng các đô thị và nhiều vùng ở nông thôn.

- Ngày 1 – 1 – 1959: Nghĩa quân tiến về Thủ đô La Ha-ba-na. Chế độ độc tài Ba-ti-xta bị lật đổ. Cách mạng giành thắng lợi, nước Cộng hoà Cu-ba được thành lập.

Hình 1. Tổng Tư lệnh Phi-đen Cát-xtơ-rô tuyên bố chế độ độc tài bị lật đổ ở Cu-ba (1-1959)

* Công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội: từ năm 1961, Cu-ba tiến hành xây dựng chủ nghĩa xã hội và đạt nhiều thành tựu.

- Chính trị: hiến pháp Cu-ba năm 1976 đã thể chế hóa quyền lợi của các tầng lớp nhân dân lao động và con đường xây dựng chủ nghĩa xã hội.

- Kinh tế:

+ Nông nghiệp: Sau 30 năm (1961 – 1991), từ một nền nông nghiệp độc canh (trồng mía) => Cu-ba đã xây dựng được nền nông nghiệp đa canh (trồng mía, rau quả, thuốc lá, chăn nuôi,...) từng bước cơ giới hóa.

+ Công nghiệp: từ nền công nghiệp đơn nhất (khai thác mỏ) với kĩ thuật lạc hậu => Cu-ba đã xây dựng được công nghiệp chế tạo máy móc, năng lượng. 

 Hình 2. Máy cắt mía KTP 1 đầu tiên của Cu-ba được sản xuất năm 1977

- Văn hoá - xã hội:

+ Đời sống của người dân không ngừng được cải thiện.

+ Giáo dục đạt trình độ cao nhất khu vực Mỹ La-tinh.

+ Mạng lưới chăm sóc y tế, số lượng bác sĩ,... phát triển vượt bậc.  

+ Tuổi thọ trung bình của người dân tăng cao, từ 64 tuổi (1960) lên 74 tuổi (1991).