Bài 12: Khu vực Mỹ La-tinh và châu Á từ năm 1945 đến năm 1991 (Phần 3) SVIP

3. Các nước Đông Nam Á từ năm 1945 đến năm 1991

a) Phong trào đấu tranh giành độc lập dân tộc

- Hoàn cảnh: 

+ Chớp thời cơ Nhật đầu hàng Đồng minh, nhân dân nhiều nước Đông Nam Á nổi dậy và đã giành được độc lập như: In-đô-nê-xi-a, Việt Nam (đều trong tháng 8 - 1945), Lào (10 - 1945).

+ Khi các nước thực dân quay trở lại tái chiếm Đông Nam Á, nhân dân các nước trong khu vực lại phải tiếp tục đấu tranh chống xâm lược và giành được thắng lợi vào những thời điểm khác nhau.

 - Một số phong trào đấu tranh tiêu biểu: 

+ Tháng 7-1946: Phi-líp-pin được Mỹ trao trả độc lập.

+ Tháng 1-1948: Miến Điện được thực dân Anh trao trả độc lập.

+ Năm 1949: Công hòa Liên bang In-đô-nê-xi-a được thực dân Hà Lan công nhận độc lập. 

+ Năm 1953: Cam-pu-chia được thực dân Pháp trao trả độc lập. 

+ Tháng 8-1957:  Mã Lai được Anh công nhận độc lập. 

+ Tháng 6-1959: Xin-ga-po được Anh công nhận quyền tự trị.

+ Năm 1984: Bru-nây đến mới tuyên bố độc lập.

 Hình 1. Lược đồ khu vực Đông Nam Á sau Chiến tranh thế giới thứ hai 

b) Công cuộc bảo vệ và xây dựng, phát triển đất nước sau khi giành độc lập

* Nhóm nước: Thái Lan, In-đô-nê-xi-a, Ma-lai-xi-a, Phi-líp-pin, Xin-ga-po: 

- Những năm 50, 60 của thế kỷ XX:

+ Công nghiệp hóa hướng nội, đẩy mạnh sản xuất công nghiệp tiêu dùng để thay thế nhập khẩu. 

+ Đáp ứng được nhu cầu cơ bản của đất nước, giải quyết được thất nghiệp, sản phẩm quốc dân tăng, nhưng còn những bất cập: vốn, nguyên liệu, kỹ thuật.

- Những năm 70, 80 của thế kỷ XX:

+ Công nghiệp hóa hướng ngoại, đẩy mạnh sản xuất công nghiệp vào xuất khẩu. 

+ Tạo ra biến đổi to lớn về kinh tế - xã hội: tăng trưởng kinh tế khá cao, gia tăng nhanh tỉ trọng công nghiệp và ngoại thương. Nổi trội nhất là Xin-ga-po - trở thành “con rồng” kinh tế châu Á.

* Nhóm nước: Việt Nam, Lào: 

- Giai đoạn 1945 – 1975: Vừa kháng chiến, vừa kiến quốc: Tiến hành các cuộc kháng chiến chống Pháp thành công (1954), tiếp tục kháng chiến chống Mỹ giải phóng hoàn toàn (1975).

- Giai đoạn 1975 - 1986: 

+ Xây dựng chủ nghĩa xã hội trên phạm vi cả nước: củng cố bộ máy nhà nước dân chủ nhân dân, xây dựng nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung.

+  Ổn định về chính trị, song còn nghèo nàn, kém phát triển về kinh tế.

- Giai đoạn 1986 - 1991: tiến hành công cuộc đổi mới, xây dựng nền kinh tế thị trường có sự điều tiết của Nhà nước, đạt những thành tựu bước đầu. 

* Cam-pu-chia: 

- Giai đoạn 1953 - 1970: thành lập Chính phủ, thi hành chính sách hoà bình, trung lập. 

- Giai đoạn 1970 - 1975: kháng chiến chống Mỹ. 

- Giai đoạn 1975 - 1979: rơi vào thảm hoạ diệt chủng bởi tập đoàn Pôn Pốt. 

- Giai đoạn 1979 - 1991: 

+ Năm 1979: được Việt Nam giúp đỡ lật đổ tập đoàn Pôn Pốt. 

+ Năm 1991: Kí kết Hiệp định hoà bình về Cam-pu-chia. 

* Bru-nây (1984 - 1991): chuyển sang kinh tế đa dạng hoá, phát triển công nghiệp tiêu dùng và xuất khẩu. 

* Miến Điện: 

- 1948 - 1988: thực hiện chính sách tự lực, hướng nội. Dưới sự cầm quyền của chính quyền độc tài, những năm 80, Miến Điện lâm vào khủng hoảng toàn diện. 

- 1988 - 1991: khôi phục trật tự xã hội, đổi quốc hiệu thành Mi-an-ma, cải cách mở cửa về kinh tế. 

c) Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á

- Sự thành lập: ngày 8 - 8 - 1967, Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) được thành lập tại Băng Cốc (Thái Lan).

- 5 nước sáng lập  là: In-đô-nê-xi-a, Ma-lai-xi-a, Phi-líp-pin, Xin-ga-po và Thái Lan.

 Hình 2. Bộ trưởng Ngoại giao năm nước kí bản Tuyên bố thành lập ASEAN 

- Các giai đoạn phát triển: 

+ 1967 - 2/1976: tổ chức còn non trẻ, hợp tác giữa các nước thành viên lỏng lẻo, chưa có vị thế trên trường quốc tế. 

+ Tháng 2-1976: Tuyên bố Ba-li về sự hoà hợp ASEAN. 

+ 1976 - 1991: Quan hệ giữa các nước Đông Dương và ASEAN dần được cải thiện, tạo điều kiện mở rộng ASEAN. Năm 1984, Bru-nây gia nhập ASEAN.