Phật Hoàng Trần Nhân Tông, tên thật là Trần Khâm, sinh ngày 7 tháng 12 năm 1258 tại kinh thành Thăng Long, là con trai trưởng của vua Trần Thánh Tông và hoàng hậu Nguyên Thánh Thiên Cảm. Ông lên ngôi vào năm 1278, khi mới 20 tuổi, trở thành vị vua thứ ba của triều đại nhà Trần, gánh vác trọng trách giữ gìn nền độc lập và sự hưng thịnh của Đại Việt.

Trong những năm trị vì, Trần Nhân Tông nổi bật là một nhà quân sự tài ba và là một vị vua có tư tưởng lãnh đạo kiên quyết. Dưới sự lãnh đạo của ông, Đại Việt đã hai lần đánh bại quân xâm lược Mông - Nguyên vào các năm 1285 và 1288. Đây là thời kỳ gian nan nhất của Đại Việt khi phải đối mặt với đội quân hung bạo và hùng mạnh nhất thế giới đương thời. Với sự đoàn kết và tinh thần chiến đấu bất khuất của quân dân, ông đã cùng các tướng lĩnh tài giỏi như Trần Hưng Đạo, Trần Quang Khải tạo nên những chiến công hiển hách, để lại dấu ấn sâu sắc trong lịch sử dân tộc.

Sau khi hoàn thành sứ mệnh bảo vệ đất nước, Trần Nhân Tông nhường ngôi cho con trai là Trần Anh Tông vào năm 1293 và lui về sống cuộc đời ẩn dật, tìm đến triết lý Phật giáo để tĩnh tâm và giác ngộ. Vào năm 1299, ông chính thức xuất gia tại núi Yên Tử, Quảng Ninh - nơi nổi tiếng là “đất Phật” của Đại Việt, khởi đầu cho một giai đoạn mới trong cuộc đời của ông, từ một vị hoàng đế trở thành một nhà sư, sau này được tôn xưng là Phật Hoàng.

Chọn Yên Tử, Trần Nhân Tông không chỉ tìm đến một nơi thanh tịnh để tu hành mà còn muốn xây dựng một trung tâm Phật giáo mang bản sắc dân tộc Việt Nam. Ông sáng lập dòng thiền Trúc Lâm Yên Tử - một dòng thiền thuần Việt, kết hợp giữa tinh thần từ bi của Phật giáo và lòng yêu nước sâu sắc, khác biệt với các dòng thiền nhập từ nước ngoài. Dưới sự hướng dẫn của ông, dòng thiền này không chỉ là nơi tu hành mà còn là nơi rèn luyện ý chí, dạy bảo đạo đức và tinh thần cho các Phật tử, lan tỏa các giá trị về hòa bình, từ bi, và giác ngộ.

Phật Hoàng Trần Nhân Tông để lại cho hậu thế nhiều tác phẩm có giá trị về Phật pháp và triết lý sống như “Thiền lâm thiền chí”, “Tăng gia toản yếu”, và “Thượng sĩ hành trạng”. Những bài thuyết giảng và lời dạy của ông luôn hướng đến sự giải thoát, tự giác ngộ và hòa hợp giữa đạo và đời. Triết lý của ông nhấn mạnh sự giản dị, an lạc trong tâm hồn và sự phát triển nội tâm để đạt đến sự tự tại.

Ông viên tịch vào năm 1308 tại am Ngọa Vân trên núi Yên Tử, để lại di sản lớn lao về tư tưởng và tinh thần. Đến nay, núi Yên Tử vẫn là một trong những địa điểm linh thiêng, nơi các thế hệ người Việt tìm về để tưởng nhớ công đức của Phật Hoàng và thực hành giáo pháp của dòng thiền Trúc Lâm. Hành trình từ một hoàng đế quyền lực đến một nhà sư khiêm nhường của Phật Hoàng Trần Nhân Tông là một biểu tượng sáng ngời về lòng yêu nước, đức từ bi, tinh thần giác ngộ và triết lý sống hòa hợp giữa cuộc sống và Phật pháp.

Qua tấm gương của Phật Hoàng Trần Nhân Tông, chúng ta học được về ý chí kiên cường, tinh thần tự giác ngộ, lòng nhân ái, và giá trị của sự hòa hợp giữa đạo và đời. Ông không chỉ là một vị vua anh hùng mà còn là một thánh nhân của Phật giáo Việt Nam, người đã truyền cảm hứng cho nhiều thế hệ về lối sống thiện lành, trách nhiệm với xã hội, và lòng từ bi với muôn loài

Qua bài văn trên, em học được nhiều điều từ cuộc đời và tấm gương của Phật Hoàng Trần Nhân Tông:

1. Tinh thần yêu nước và ý chí kiên cường: Phật Hoàng Trần Nhân Tông là một người lãnh đạo vĩ đại, dẫn dắt dân tộc Đại Việt vượt qua khó khăn và đánh bại quân Mông - Nguyên. Từ đây, em hiểu rằng lòng yêu nước và sự đoàn kết là sức mạnh to lớn giúp chúng ta vượt qua mọi thử thách.

2. Sự từ bi và lối sống giản dị: Sau khi hoàn thành sứ mệnh bảo vệ đất nước, ông sẵn sàng rời xa cuộc sống hoàng cung và tìm đến sự thanh tịnh nơi núi rừng Yên Tử để tu hành. Việc ông lựa chọn từ bỏ vinh hoa phú quý để sống đời giản dị dạy cho em biết trân trọng những giá trị tinh thần, sống từ bi và không bị ràng buộc bởi vật chất.

3. Giá trị của sự giác ngộ và triết lý sống hài hòa: Phật Hoàng Trần Nhân Tông đã sáng lập dòng thiền Trúc Lâm Yên Tử, giúp con người sống an lạc, giải thoát, và hướng đến sự giác ngộ. Em học được rằng sự bình an thực sự đến từ tâm hồn và sự hiểu biết về bản thân, chứ không phải từ những gì bên ngoài.

4. Tinh thần tự học hỏi và cống hiến cho đời: Ông để lại nhiều tác phẩm quý báu về Phật pháp, cho thấy rằng ông luôn cố gắng học hỏi, nghiên cứu để truyền lại kiến thức và triết lý cho hậu thế. Em nhận ra rằng, dù ở vị trí nào, ta cũng nên không ngừng học tập và cống hiến những điều tốt đẹp cho cộng đồng.