Đi cấp cứu trên "tàu viễn dương" (Phần 1) SVIP

Đi cấp cứu trên “tàu viễn dương”

Lưu Quang Vũ

      I. Tìm hiểu chung.

     1. Tác giả.

     a, Tiểu sử

      - Lưu Quang Vũ (1948 – 1988) là nhà thơ, nhà văn, nhà soạn kịch người Việt Nam. Ông sinh tại Phú Thọ nhưng quê ở Đà Nẵng, cha ông là nhà viết kịch Lưu Quang Thuận, mẹ là bà Vũ Thị Khánh, ông có tuổi thơ gắn bó tạo quê Phú Thọ cùng bố mẹ. Đến năm 1954, ông chuyển về Hà Nội sống. Ngay từ khi còn bé ông đã mang trong mình tài năng thiên bẩm về nghệ thuật.

      - Từ năm 1965 đến năm 1978 Lưu Quang Vũ làm biên tập cho Tạp chí Sân khấu, bắt đầu sáng tác kịch nói với kịch đầu tay Sống mãi tuổi 17 viết lại theo kịch bản của Vũ Duy Kỳ.

     - Lưu Quang Vũ được truy tặng giải thưởng Hồ Chí Minh đợt 2 ( năm 2000) về nghệ thuật sân khấu.

    b, Các tác phẩm tiêu biểu

• Hồn Trương Ba da hàng thịt

• Lời thề thứ 9, Bệnh sĩ

• Khoảnh khắc và vô tận

• Ông không phải bố tôi

• Tin ở hoa hồng

• Nàng Sita

• …

      2. Tác phẩm.

      a, Xuất xứ

     -  Đoạn trích trong sách giáo khoa nằm ở cảnh VI, trong vở kịch Bệnh sĩ (vở kịch có 6 cảnh), in trong Lưu Quang Vũ và Xuân Quỳnh gửi lại, Hội Văn học Nghệ thuật Đà Nẵng, năm 1989).

      b, Thể loại

      c, Phương thức biểu đạt

    d, Bố cục bài Đi cấp cứu trên “tàu viễn dương”

    Gồm: 2 phần

     + Phần 1: Từ đầu đến “không cần” - Cuộc gặp gỡ trên chiếc tàu viễn dương. 

     + Phần 2: Còn lại – Sự thật trên chiếc tàu viễn dương.

     3. Tóm tắt Đi cấp cứu trên “tàu viễn dương”.

        Ông Toàn Nha, Chủ tịch xã kiêm Chủ nhiệm hợp tác xã Cà Hạ, vì háo danh mà phát động một cuộc thay trời đổi đất, sắp đặt giang sơn, mong biến xã nhà thành một biểu tượng của phong trào đổi mới nông thôn, mặc dù về trình độ văn hóa, ông mới chỉ học hết lớp 4. Với sự tham mưu của thư kí Văn Sửu, ông cho tiến hành một loạt cải cách như: đổi tên cho xã (xã Cà Hạ thành xã Hùng Tâm); đổi tên các phòng, ban dưới quyền mình thành các Trung tâm…; lấy sản xuất pháo nổ, thu mua lông vịt xuất khẩu… làm trọng điểm phát triển kinh tế xã; coi trọng việc báo cáo, tuyên truyền về thành tích trong các hội nghị, lễ tổng kết hơn phát triển thực lực của địa phương. Hưng, một anh thợ lái tàu đường sông, người yêu của cô Nhàn, con gái ông Toàn Nha, có chuyến về quê đúng dịp ở địa phương tổ chức lễ tổng kết phong trào đổi mới do ông Toàn Nha chủ trì. Theo lời khuyên của người chú, anh bất đắc dĩ phải nói dối mình là một thuyền trưởng tàu viễn dương để xuất hiện như một khách mời làm sang cho buổi lễ, nhằm mong được ông Toàn Nha chấp nhận là con rể. Nhưng vì tự trọng, Hưng bỏ dở vai diễn, định lái tàu bỏ trốn. Một vụ cháy nổ lớn xảy ra tại trụ sở Uỷ ban xã, do thuốc pháo không được bảo quản đúng cách, gây nên cảnh náo loạn. Bị bỏng nặng, phải đi cấp cứu bằng đường sông trên chiếc tàu chở phân đạm của Hưng, ông Toàn Nha vẫn mơ màng, hãnh diện rằng ông đang được chở đi trên chuyến tàu viễn dương do chàng rể tương lai – một vị thuyền trưởng tàu viễn dương đầy kinh nghiệm – điều khiển.

     II. Đọc - hiểu chi tiết.

     1. Nhan đề Đi cấp cứu trên “tàu viễn dương”.

       - Cụm từ tàu viễn dương được đặt trong ngoặc kép “” gây tò mò cho người đọc và khiến người đọc muốn tìm hiểu thực chất thứ được nhắc tới trong bài là thứ gì (không phải con tàu viễn dương thực sự).

         - Cụm từ tàu viễn dương thể hiện sự ảo tưởng của nhân vật ông Toàn Nha dù khi bị bỏng và đang trên đường đi cấp cứu, ông vẫn tưởng tượng ra cảnh mình được chở trên chiếc tàu viễn dương xa hoa, lộng lẫy đến bệnh viện huyện để cấp cứu.

       - Ngoài ra, nhan đề cũng mở ra bao tình huống đầy khôi hài xoay quanh tàu viễn dương của các nhân vật Hưng, Tiến, Xoan và Nhàn.

      -> Châm biếm thói sĩ dởm của ông Toàn Nha, Hưng, Tiến hơn nữa còn mỉa mai, phê phán bệnh sĩ trong xã hội hiện nay.

      => Nhan đề Đi cấp cứu trên “tàu viễn dương” thể hiện sự châm biếm, mỉa mai của người đặt dành cho nhân vật trong đoạn kịch.

     2. Nhân vật ông Toàn Nha.

    -  Ông Toàn Nha là hiện thân sinh động cho những kẻ mắc bệnh sĩ rất nặng nề. Một số biểu hiện bệnh sĩ của ông:

   + Ông tỏ rõ sự sung sướng hãnh diện khi nghĩ rằng ông đang được chính đồng chí thuyền trưởng viễn dương tự lái con tàu đưa ông đi cấp cứu (một tai nạn do căn bệnh sĩ của chính ông gây ra). Nhưng đó chỉ là ảo tưởng, vì thực tế người lái chỉ là một người thợ lái tàu đường sông, chở phân đạm. Ông còn nói như tự vỗ ngực rằng: “Toàn Nha này không đi thì thôi, đã đi thì phải…” (phải đi bằng tàu viễn dương do một thuyền trưởng viễn dương dày dạn điều khiển,…)

    + Ông Toàn Nha là người ảo tưởng, chậm hiểu, thiếu nhạy cảm.

    - Thực tế đã có bao nhiêu thay đổi:

=> Ông Toàn Nha là nhân vật tiêu biểu nhất cho hạng người mắc bệnh sĩ trong vở kịch. Bởi ông vì háo danh mà phát động cuộc thay trời đổi đất dù ông chỉ học hết lớp 4, khoe khoang người con rể tương lai đóng giả thuyền trưởng tàu viễn dương… Ông làm mọi việc để có thể thể hiện bản thân, nâng cao tên tuổi của mình mà bất chấp thật giả, thậm chí có thể hại người khác. Ngay cả khi bản thân đang bị bỏng và được chở đi cấp cứu trên con tàu chở phân đạm thì ông vẫn hãnh diện do tưởng tượng bản thân mình đang được chở đi cấp cứu bằng con tàu viễn dương do con rể tương lai lái.