Bài 10. Liên Xô và các nước Đông Âu từ năm 1945 đến năm 1991 (phần II) SVIP

2. Các nước Đông Âu từ năm 1945 đến năm 1991
a. Chính trị 
- Từ năm 1944 - 1946: xây dựng các nhà nước dân chủ nhân dân và chủ nghĩa xã hội dưới sự hỗ trợ của Liên Xô.
- Năm 1949: nhà nước Cộng hoà Dân chủ Đức ra đời. 
- Những năm 80: 
+ Sự yếu kém của nhà nước bộc lộ ngày càng rõ, tạo điều kiện cho các lực lượng đối lập cấu kết với nhau. 
+ Nhân dân bị kích động, đấu tranh đòi đa nguyên, đa đảng và tổng tuyển cử tự do. 
+ Liên Xô thực hiện chính sách không "can thiệp" vào tình hình Đông Âu.
=> Đông Âu buộc phải thực hiện đa nguyên chính trị và tổng tuyển cử tự do, các thế lực chống chủ nghĩa xã hội thắng cử và giành quyền lãnh đạo, chế độ xã hội chủ nghĩa bị xoá bỏ.

 Hình 1. Lược đồ các nước dân chủ nhân dân Đông Âu 

b. Kinh tế
- Sau khi thành lập: cải cách ruộng đất, quốc hữu hoá các xí nghiệp của tư bản, công nghiệp hoá nhằm xây dựng cơ sở vật chất cho chủ nghĩa xã hội, tham gia Hội đồng tương trợ kinh tế SEV. 
- Đầu những năm 70: các nước Đông Âu trở thành các nước công nghiệp hoặc công - nông nghiệp. 
- Từ giữa những năm 70: nền kinh tế có dấu hiệu suy giảm, các cuộc cải cách không cải thiện được tình hình. 
- Từ năm 1988: các nước Đông Âu lâm vào khủng hoảng kinh tế, thu nhập quốc dân giảm sút, nợ nước ngoài tăng lên. 
- Năm 1991: Hội đồng tương trợ kinh tế SEV bị giải thể.

c. Xã hội và văn hoá 
* Xã hội: 
- Cơ cấu xã hội: giai cấp bóc lột bị xoá bỏ, công nhân - nông dân - trí thức trở thành người làm chủ đất nước. 
- Đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân ngày càng được cải thiện và nâng cao. 
- Từ cuối những năm 70: khủng hoảng kinh tế làm cho đời sống nhân dân khó khăn, niềm tin vào chủ nghĩa xã hội giảm sút, các cuộc biểu tình thường xuyên xuất hiện. 

* Văn hoá:
- Trước những năm 80: văn hoá phát triển vuợt bậc, nạn mù chữ bị xoá bỏ, chính sách giáo dục bắt buộc và miễn phí. 
- Từ những năm 80 đến năm 1991: xuất hiện ấn phẩm văn hoá chống chủ nghĩa xã hội, tuyên truyền chế độ đa nguyên. 

 Hình 2. Cuộc bãi công của công nhân Ba Lan (8 - 1980) ​