Phản ứng hoá học và năng lượng của phản ứng hoá học SVIP

I. Phản ứng hoá học là gì?

- Quá trình biến đổi từ chất này thành chất khác gọi là phản ứng hoá học.

Ví dụ 1: Đốt cháy khí hydrogen trong không khí tạo ra ngọn lửa màu xanh, sau đó đưa ngọn lửa của khí hydrogen đang cháy vào bình đựng khí oxygen thì thấy khí hydrogen cháy mạnh hơn, sáng hơn và trên thành bình xuất hiện những giọt nước nhỏ. Ở đây đã diễn ra sự biến đổi hoá học, trong đó xảy ra quá trình biến đổi hydrogen và oxygen tạo thành nước. Quá trình này đã xảy ra phản ứng hoá học.

Hình 1: Màu của ngọn lửa khi đốt cháy khí hydrogen

- Chất ban đầu bị biến đổi trong phản ứng được gọi là chất tham gia phản ứng, chất tạo thành sau phản ứng được gọi là chất sản phẩm.

Ví dụ 2: Trong thí nghiệm trên, chất tham gia phản ứng là hydrogen và oxygen, chất sản phẩm là nước.

II. Diễn biến của phản ứng hoá học

- Các biến đổi hoá học xảy ra khi có sự phá vỡ liên kết trong các chất tham gia phản ứng và hình thành các liên kết mới để tạo ra các chất sản phẩm.

Ví dụ 3: Phản ứng giữa hydrogen và oxygen tạo thành nước được mô tả như sau:

Hình 2: Sơ đồ mô tả phản ứng hoá học giữa hydrogen và oxygen tạo thành nước

III. Dấu hiệu có phản ứng hoá học xảy ra

- Để nhận biết có phản ứng hoá học xảy ra có thể dựa vào các dấu hiệu sau:

+ Có sự thay đổi màu sắc, mùi,... của các chất; Tạo ra chất khí hoặc chất không tan (kết tủa).

Ví dụ 4: Trong phản ứng của sắt tác dụng với hydrochloric acid, quan sát thấy có bọt khí bay lên.

Hình 3: Bọt khí thoát ra khi nhúng đinh sắt vào dung dịch hydrochloric acid

+ Có sự toả nhiệt và phát sáng.

 IV. Phản ứng toả nhiệt, phản ứng thu nhiệt

1. Khái niệm

- Các phản ứng hoá học khi xảy ra luôn kèm theo sự toả ra hoặc thu vào năng lượng (thường là dưới dạng nhiệt), năng lượng này được gọi là năng lượng của phản ứng hoá học.

- Phản ứng tỏa nhiệt là phản ứng giải phóng năng lượng dưới dạng nhiệt ra môi trường xung quanh.

Ví dụ 6: Phản ứng đốt cháy than, phản ứng đốt cháy xăng dầu trong các động cơ,...

- Phản ứng thu nhiệt là phản ứng nhận năng lượng dưới dạng nhiệt trong suốt quá trình phản ứng xảy ra.

Ví dụ 7: Phản ứng nung đá vôi,...

2. Ứng dụng của phản ứng toả nhiệt

- Trong sản xuất và đời sống, các phản ứng toả nhiệt có ứng dụng chính là cung cấp năng lượng nhiệt cho các ngành công nghiệp, làm cho các động cơ hay máy phát điện hoạt động.

- Nhiệt năng thu được khi đốt cháy các nhiên liệu như than, xăng, dầu,... có thể được dùng để đun nấu, sưởi ấm, thắp sáng,...

- Than được sử dụng chủ yếu làm nhiên liệu trong công nghiệp. Xăng, dầu được sử dụng chủ yếu trong việc vận hành các máy móc, phương tiện giao thông như xe máy, ô tô, tàu thuỷ,...

1. Phản ứng hoá học là quá trình biến đổi từ chất này thành chất khác.

2. Trong phản ứng hoá học, chỉ có liên kết giữa các nguyên tử thay đổi làm cho phân tử này biến đổi thành phân tử khác, kết quả là chất này biến đổi thành chất khác.

3. Dấu hiệu thường dùng để nhận biết có phản ứng hoá học xảy ra: có sự thay đổi màu sắc, mùi,... của các chất; tạo ra chất khí hoặc chất không tan (kết tủa); có sự toả nhiệt và phát sáng;...

4. Phản ứng toả nhiệt là phản ứng toả ra năng lượng dưới dạng nhiệt.

5. Phản ứng thu nhiệt là phản ứng thu vào năng lượng dưới dạng nhiệt.