BÀI 13: MÁU VÀ MÔI TRƯỜNG TRONG CƠ THỂ

Để hiểu được vai trò của máu với cơ thể, cần tìm hiểu các thành phần cấu tạo và chức năng của máu

I. Lý thuyết

1. Máu

a.  Tìm hiểu thành phần câu taọ của máu

- Thí nghiệm tìm hiểu thành phần cấu tạo của máu gồm 2 bước chủ yếu:

  + Bước 1: Tách máu thành 2 phần (lỏng và đặc)

  + Bước 2: Phân tích thần phần được kết quả:

     Phần trên: không chứ tế bào (huyết tương)

    Phần dưới gồm: các tế bào máu như hồng cầu, bạch cầu và tiểu cầu

* Kết luận: Máu gồm 2 thành phần máu

- Huyết tương:

+ Chiếm 55% thể tích máu

+ Đăc điểm: màu vàng nhạt, lỏng

- Các tế bào máu:

+ Chiếm: 45% thể tích máu

+ Đặc điểm: đặc quánh, đỏ thẫm

+ Gồm: hồng cầu, bạch cầu, tiểu cầu

b. Tìm hiểu chức năng của huyết tương và hồng cầu

* Huyết tương: là phần lỏng của máu,chiếm 55% chủ yếu chứa nước và các chất hòa tan

- Nước: 90% thể tích huyết tương

- Các chất hòa tan: 10%

+ Chất dinh dưỡng: protein, gluxit, vitamin, lipit

+ Nội tiết tố, khoáng thể

+ Muối khoáng

+ Chất thải của tế bào ure, axit uric

- Chức năng: Huyết tương là nơi vận chuyển, đồng thời là môi trường chuyển hóa của các quá trình trao đổi chất

* Hồng cầu: Hồng cầu chứ Hb (huyết sắc tố) có đặc tính khi kết hợp với oxi có màu đỏ tươi và khi kết hợp với CO2 có màu đỏ thẫm

- Chức năng: Hồng cầu vận chuyển oxi từ phổi về tim tới các tế bào, vận chuyển CO­2 từ các tế bào về tim đến phổi

\(\rightarrow\) Máu từ phổi về tim rồi tới các tế bào có màu đỏ tươi, còn máu từ các tế bào về tim rồi tới phổi có màu đỏ thẫm

2. Môi trường trong cơ thể

- Môi trường trong cơ thể được tạo thành từ: máu – nước mô – bạch huyết

- Tế bào thường xuyên liên hệ với môi trường ngoài cơ thể trong quá trình trao đổi chất thông qua môi trường cơ thể à Giúp tế bào trao đổi chất với môi trường

II. Hướng dẫn trả lời câu hỏi SGK

Câu 1: Máu gồm những thành phần cấu tạo nào? Nêu chức năng của huyết tương và hồng cầu?

Hướng dẫn trả lời :

Máu gồm những thành phần cấu tạo sau :

- Huyết tương (55%)  chủ yếu chứa nước và các chất hòa tan

- Các tế bào máu (45%). Các tế bào máu gồm :

  + Hồng cầu

  + Bạch cầu

  + Tiểu cầu

- Chức năng 

+ Huyết tương là nơi vận chuyển, đồng thời là môi trường chuyển hóa của các quá trình trao đổi chất

+ Hồng cầu vận chuyển oxi từ phổi về tim tới các tế bào, vận chuyển CO­2 từ các tế bào về tim đến phổi

\(\rightarrow\)Máu từ phổi về tim rồi tới các tế bào có màu đỏ tươi, còn máu từ các tế bào về tim rồi tới phổi có màu đỏ thẫm

Câu 2: Có thể thấy môi trường trong ở những cơ quan, bộ phận nào của cơ thể?

Hướng dẫn trả lời:

Có thể thấy môi trường trong ở các cơ quan, bộ phận của cơ thể. Môi trường trong luôn lưu chuyển và bao quanh mọi tế bào.

 Câu 3: Cơ thể em nặng bao nhiêu kg? Đọc phần "em có biết" và thử tính xem cơ thể em có khoảng bao nhiêu lít mau

Hướng dẫn trả lời :

Nếu 1 bạn nữ nặng 42kg  thì có khoảng :

70ml x 42 = 2940 ml máu

Câu 4: Môi trường trong cơ thể gồm những thành phần nào? Chúng có quan hệ với nhau như thế nào?

Hướng dẫn trả lời :

- Môi trường trong cơ thể gồm những thành phần là : máu, nước mô và bạch huyết.

- Chúng có quan hệ với nhau theo sơ đồ :

- Một số thành phần của máu thẩm thấu qua thành mạch máu tạo ra nước mô.

- Nước mô thẩm thấu qua thành mạch bạch huyết tạo ra bạch huyết.

- Bạch huyết lưu chuyển trong mạch bạch huyết rồi lại đổ về tĩnh mạch máu hoà vào máu.

III. Câu hỏi ôn tập

Câu 1: Phân biệt hồng cầu và bạch cầu ?

 Câu 2: Nêu các thành phần và chức năng của máu, nước mô và bạch huyết ?