BÀI 17: VẬN CHUYỂN CÁC CHẤT TRONG THÂN 

I. Lý thuyết

1. Vận chuyển nước và muối khoáng

* Thí nghiệm:

- 2 cành hoa màu trắng, cho vào 2 cốc nước

- Cốc A: nước có pha mực đỏ

- Cốc B: nước trong

- Để ra chỗ thoáng gió

* Kết quả:

- Cốc A: cánh hoa chuyển sang màu đỏ

- Cốc B: cánh hoa không đôi màu

\(\rightarrow\) Màu sắc của cánh hoa giống với màu của dung dịch trong cốc thí nghiệm

* Quan sát lát cắt ngang thân 

- Mạch gỗ trong cốc A bị nhuộm màu đỏ của dung dịch trong cốc thí nghiệm

* Kết luận:

Nước và muối khoáng được vận chuyển lên thân nhờ mạch gỗ

2. Vận chuyển chất hữu cơ

* Thí nghiệm:

- Dùng dao sắc bóc 1 khoanh vỏ trên cành cây

- Quan sát vị trí quanh vết cắt khoanh vỏ của cành cây đó sau 1 tháng

* Kết quả: Khi bóc vỏ là cắt đứt  mạch rây. Vì vậy các chất hữu cơ vận chuyển qua mạch rây bị ứ lại ở mép trên, không chuyển xuống được, các tế bào tầng sinh vỏ ở đây nhận được rất nhiều dinh dưỡng, phân chia mạnh hơn làm cho mép trên phình to.

* Kết luận: Chất hữu cơ trong cây được vận chuyển từ lá xuống đến các cơ quan nhờ mạch rây

- Mạch gỗ  vận chuyển nước, muối khoáng từ rễ lên thân và lá.

- Mạch rây vận chuyển chất hữu cơ từ lá xuống thân,rễ.

II. Hướng dẫn trả lời câu hỏi SGK

 Câu 1: Mô tả thí nghiệm chứng minh mạch gỗ của thân vận chuyển nước và muối khoáng.

Hướng dẫn trả lời:

Cắm một cành hoa vào bình nước màu để ra chỗ thoáng. Sau một thời gian, quan sát nhận xét sự thay đổi màu sắc của cánh hoa. Tiếp đó cắt ngang cành hoa, dùng kính lúp quan sát phần bị nhuộm màu. Cho biết nước và muối khoáng được vận chuyển theo phần nào của cây.

Câu 2: Mạch rây có chức năng gì?

Hướng dẫn trả lời:

Chức năng của mạch rây là: vận chuyển các chất hữu cơ trong cây từ lá xuống thân và rễ

III. Câu hỏi ôn tập

Câu 1: Nêu thành phần và chức năng của mạch gỗ và mạch rây.

Câu 2: Nêu động lực vận chuyển các chất trong mạch gỗ (xilem). Mạch gỗ gồm các tế bào chết thích nghi với quá trình vận chuyển nước và muối khoáng như thế nào? 

Câu 3: Chứng minh cấu tạo của mạch gỗ thích nghi với chức năng vận chuyển nước và các ion khoáng từ rễ lên lá.