Công cuộc xây dựng đất nước thời Lý (1009-1225) SVIP

Em có biết?

Sáng ngày 17-8-2004, tại vườn hoa Chí Linh bên hồ Hoàn Kiếm, Uỷ ban Nhân dân Thành phố Hà Nội đã khởi công xây dựng tượng vua Lý Thái Tổ, người có công thành lập nhà Lý, khai sáng kinh thành Thăng Long và nền văn minh Đại Việt.

Vậy nhà Lý được thành lập trong hoàn cảnh nào? Sự kiện Lý Công Uẩn dời đô có ý nghĩa như thế nào đối với dân tộc? Nét nổi bật về chính trị, kinh tế, xã hội, văn hóa, giáo dục thời Lý ra sao?

1. Sự thành lập nhà Lý

Cuối năm 1009, vua Lê Long Đĩnh mất, các đại thần và tăng quan trong triều đã tôn Lý Công Uẩn lên ngôi vua. Nhà Lý được thành lập, đóng đô tại Hoa Lư (Ninh Bình).

Năm 1010, Lý Công Uẩn đặt niên hiệu là Thuận Thiên, rời đô từ Hoa Lư ra Đại La, đổi tên Đại La thành Thăng Long (nay là Hà Nội).

2. Tình hình chính trị

Năm 1054, vua Lý Thánh Tông đổi tên nước Đại Cồ Việt thành Đại Việt. Tổ chức bộ máy nhà nước thời Lý được xây dựng và được hoàn thiện dần từ trung ương đến địa phương.

• Luật pháp: năm 1042, ban hành bộ luật Hình thư - đây là bộ luật thành văn đầu tiên của Việt Nam.
• Quân đội: cấm quân (bảo vệ vua, kinh thành) và quân địa phương (bảo vệ các lộ, phủ). Thực hiện chính sách "Ngụ binh ư nông". Lực lượng chủ yếu gồm quân bộ và quân thủy.
• Đối ngoại: thi hành chính sách đoàn kết dân tộc, giữ mối quan hệ hòa hiếu với nhà Tống và Chăm-pa.

3. Tình hình kinh tế

a) Nông nghiệp

- Nông nghiệp là ngành kinh tế chủ yếu của Đại Việt.

- Ruộng đất thuộc quyền sở hữu của nhà vua do làng xã quản lí và chia cho nông dân cày cấy và nộp thuế cho nhà nước.

- Thực hiện nhiều chính sách khuyến khích sản xuất nông nghiệp như cày ruộng Tịch điền, khai khẩn đất hoang, đào mương, đắp đê,...

b) Thủ công nghiêp

- Chủ yếu sản xuất đồ dùng cho vua, hoàng tộc và các quan trong triều đình.

- Các ngành thủ công nghiệp truyền thống tiếp tục phát triển như: dệt lụa, làm đồ gốm, đồ trang sức, đúc đồng, rèn sắt,...

- Những công trình nổi tiếng thời kì này như: tượng Quỳnh Lâm, tháp Báo Thiên, chuông Quy Điền,...

c) Thương nghiệp:

- Buôn bán trong và ngoài nước được mở rộng. Thăng Long trở thành trung tâm thủ công nghiệp và thương nghiệp của Đại Việt.

- Thương cảng Vân Đồn (Quảng Ninh) được nhà Lý lập nên để trao đổi, buôn bán với nước ngoài.

4. Tình hình xã hội

- Thời Lý, vua, quý tộc, quan lại là bộ phận thống trị. Ở làng xã, địa chủ ngày càng gia tăng và có thế lực lớn. Nông dân chiếm đa số, là lực lượng sản xuất chính trong xã hội.

- Những người nông dân nghèo, thợ thủ công, thương nhân và nô tì phải nhận ruộng cày cấy nộp tô cho địa chủ.

=> Mối quan hệ giữa các giai cấp, tầng lớp hài hòa, mâu thuẫn xã hội chưa gay gắt.

5. Thành tựu giáo dục và văn hóa

Giáo dục: nhà Lý cho xây dựng Văn Miếu và Quốc Tử Giám để dạy học cho các hoàng tử, công chúa và con em quý tộc, quan lại, người học giỏi trong nước đến học tập.

Tôn giáo: Phật giáo được thịnh hành, nhiều nhà sư được coi trọng và có vai trò lớn trong đời sống chính trị như Vạn Hạnh, Nguyễn Minh Không,...

Văn học: bước đầu phát triển với nhiều thể loại thơ ca, tản văn, truyện kể. Tiêu biểu như các tác phẩm: Chiếu dời đô (Lý Công Uẩn), Nam quốc sơn hà (khuyết danh).

Kiến trúc và điêu khắc: đạt nhiều thành tựu, tiêu biểu như tháp Báo Thiên, tượng Phật chùa Quỳnh Lâm, chuông Quy Điền, Liên Hoa Đài - chùa Một Cột. 

=> Những thành tựu về văn hóa, nghệ thuật thời Lý đánh dấu sự xác lập của văn minh Đại Việt.