Bài 19: Châu Nam Cực SVIP

1. Lịch sử khám phá và nghiên cứu châu Nam Cực

- Năm 1820, hai nhà hàng hải người Nga là Bê-linh-hao-den và La-da-rép đã phát hiện ra lục địa Nam Cực.

- Năm 1900, nhà thám hiểm người Na-Uy là Boóc-rơ-grê-vim đã đặt chân tới lục địa Nam Cực.

- Từ năm 1957, việc nghiên cứu châu Nam Cực mới được xúc tiến mạnh mẽ và toàn diện. Hàng năm, có khoảng 1.000 đến 1.500 người thuộc nhiều quốc gia luân phiên tới sinh sống và làm việc tại các trạm nghiên cứu phân bố rải rác khắp châu lục.

2. Vị trí địa lí

- Châu Nam cực gồm lục địa Nam Cực và các đảo ven lục địa, tổng diện tích hơn 14 triệu km², đứng thứ tư trong các châu lục trên thế giới.

- Đại bộ phận diện tích của lục địa Nam Cực nằm trong phạm vi phía Nam của vòng cực Nam. Châu Nam Cực được bao bọc bởi đại dương và nằm cách xa với các châu lục khác.

3. Đặc điểm tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên

a. Đặc điểm tự nhiên

* Về địa hình:

- Toàn châu Nam Cực được coi là một cao nguyên băng khổng lồ, 98% bề mặt bị phủ bởi lớp băng dày trung bình trên 1.720 m, khiến cho độ cao trung bình lên tới hơn 2.040 m.

- Lớp phủ băng làm cho bề mặt châu lục tương đới bằng phẳng.

* Về khí hậu:

- Là châu lục lạnh và khô nhất thế giới.

 + Nhiệt độ trên lục địa không bao giờ vượt quá 0^oC.

 + Nhiệt độ thấp nhất đo được trong năm 1967 là -94,5^oC.

 + Lượng mưa, tuyết rơi rất thấp, ở vùng ven biển chỉ dưới 200 mm/năm; vào sâu trong lục địa, lượng mưa và tuyết rơi còn thấp hơn nhiều.

- Là vùng khí áp cao, gió từ trung tâm lục địa thổi ra với vận tốc thường trên 60 km/giờ. Đây là nơi gió bão nhiều nhất thế giới.

* Về sinh vật:

 Do điều kiện sống khắc nghiệt nên giới sinh vật ở châu Nam Cực hết sức nghèo nàn.

- Gần như toàn bộ lục địa Nam Cực là hoang mạc lạnh, hoàn toàn không có thực vật và động vật sinh sống; chỉ ven lục địa mới có một số loài thực vật bậc thấp (rêu, địa y, tảo, nấm) và một vài loài động vật chịu được lạnh (chim cánh cụt, chim biển, hải cẩu,...).

- Giới động vật ở vùng biển phong phú hơn trên lục địa do khí hậu ấm áp hơn và nguồn thức ăn cũng phong phú hơn. Động vật nổi bật là cá voi xanh.

b. Tài nguyên thiên nhiên

- Châu Nam Cực là nơi dự trữ nước ngọt lớn nhất Trái Đất, chiếm khoảng 60% lượng nước ngọt trên Trái Đất.

- Những nghiên cứu sơ bộ cho thấy lục địa Nam Cực giàu các loại khoáng sản như than đá, sắt, đồng. Vùng thềm lục địa có tiềm năng về dầu mỏ, khí tự nhiên.

4. Kịch bản về sự thay đổi thiên nhiên châu Nam Cực khi có biến đổi khí hậu toàn cầu

 Do có tính nhạy cảm cao, thiên nhiên châu Nam Cực dễ thay đổi khi có biến đổi khí hậu.

- Theo tính toán của các nhà khoa học, đến cuối thế kỉ XXI, nhiệt độ ở châu Nam Cực sẽ tăng 0,5^oC, lượng mưa cũng tăng lên, mực nước biển sẽ dâng thêm 0,05 - 0,32 m.

- Nhiều hệ sinh thái sẽ mất đi nhưng lại xuất hiện các đồng cỏ ở vùng ven biển. Lớp băng phủ ở vùng trung tâm sẽ dày thêm do có nước mưa cung cấp.