Tập làm một bài thơ tự do SVIP

TẬP LÀM MỘT BÀI THƠ TỰ DO

1. Những lưu ý về yêu cầu đối với bài tập làm một bài thơ tự do

- Chọn bất kì đề tài nào khơi gợi nhiều cảm hứng, xác định cảm xúc với đối tượng được đề cập.

- Chọn hình ảnh biểu đạt cảm xúc.

- Hiểu rõ về tính chất linh hoạt, phóng khoáng trong cách thể hiện hình thức thơ của bài thơ tự do.

- Thực hành thêm bớt số tiếng, chuyển đổi nhịp điệu, thay đổi cách gieo vần trên ngữ liệu là một số bài thơ, đoạn thơ cụ thể.

+ Biến đổi một số đoạn thơ lục bát thành thơ tự do: Có thể vẫn giữ số tiếng trong dòng thơ nhưng thay đổi từ ngữ, từ đó làm thay đổi nhịp điệu, vần điệu hoặc cũng có thể thay đổi số tiếng trong một số câu thơ (thêm, bớt).

•  Thơ lục bát:

      Ai đi đâu đấy hỡi ai

Hay là trúc đã nhớ mai đi tìm?

      Tìm em như thể tìm chim

Chim bay bể bắc đi tìm bể đông

                                       (Ca dao)

•  Thơ tự do:

+ Cách 1:

   Người đã đi đâu, người hỡi?

   Hay là trúc đi tìm mai?

   Như tìm chim trời, cá nước

   Xa xôi bể bắc, vời vợi bể đông...

+ Cách 2:

   Người đi, đi đâu, nào biết

   Để trúc đi tìm mai

   Vời vợi chim trời cá nước

   Xa xôi góc bể chân trời.

--> Qua cách thử như vậy, người viết nhận diện được, bằng những thay đổi căn bản, ta có thể chuyển hóa những dòng thơ lục bát thành thơ tự do.

b) - Thay đổi hình thức thể hiện của một đoạn thơ tự do theo cách khác:

Ví dụ:

Bài hát cũ đã từ lâu quen thuộc

Như những đám mây trắng vẫn bay trên những rặng cây này

Ai đang hát một mình bên đầm nước

Vẻ đắm say, niềm hứng khởi dâng đầy

                                                      (Trần Quang Hải, Mùa thu)

- Thay đổi cách ngắt nhịp, ngắt dòng, thêm bớt từ ngữ:

+ Bài hát cũ

           quen thuộc

                     như những đám mây trắng

Trên rặng cây

               đầm nước

Ai đang hát một mình?

Đắm say cùng mây trắng...

+ Bài hát cũ

            đã từ lâu

                    quen thuộc

Như những đám mây trắng vẫn bay trên những rặng cây này

Ai đang hát

          một mình

                 bên đầm nước

Vẻ đắm say

              niềm hứng khởi dâng đầy

--> Việc thử biến đổi hình thức thể hiện của đoạn thơ, bài thơ giúp người viết cảm nhận rõ hơn về tính chất linh hoạt trong cách cấu tạo dòng thơ, nhịp và vần. Đồng thời, người viết cũng nhận ra sự phù hợp hoặc không phù hợp giữa hình thức đã chọn với đề tài, ý nghĩa cần biểu đạt để tìm ra những cách thể hiện khác nhau theo mạch cảm xúc, ý tưởng.

2. Tìm hiểu đặc điểm của thơ tự do thông qua một ví dụ cụ thể

   Em ơi! Buồn làm chi
   Anh đưa em về sông Đuống
   Ngày xưa cát trắng phẳng lì

   Sông Đuống trôi đi
   Một dòng lấp lánh
   Nằm nghiêng nghiêng trong kháng chiến trường kỳ
   Xanh xanh bãi mía bờ dâu
   Ngô khoai biêng biếc
   Đứng bên này sông sao nhớ tiếc
   Sao xót xa như rụng bàn tay.

                                  (Hoàng Cầm, Bên kia sông Đuống)

- Hình thức:

+ Số tiếng trong dòng thơ: Không cố định.

+ Số dòng trong khổ thơ: Không cố định.

+ Vần: Tự do, không theo quy tắc.

+ Nhịp: Linh hoạt, theo mạch cảm xúc của người viết.

+ Biện pháp tu từ:

+ Từ ngữ:

- Nội dung:

+ Đề tài: quê hương.

+ Hình tượng: Dòng sông.

+ Cảm hứng chủ đạo: tình yêu quê hương.

+ Mạch cảm xúc:

3. Thực hành viết bài thơ tự do

a. Trước khi viết

b. Thực hành viết

Tham khảo một số đoạn thơ hay được viết theo thể thơ tự do:

Em thấy không, tất cả đã xa rồi
Trong tiếng thở của thời gian rất khẽ
Tuổi thơ kia ra đi cao ngạo thế
Hoa súng tím vào trong mắt lắm mê say.

                                  (Theo Hoàng Nhuận Cầm, Chiếc lá đầu tiên)

Ôi ước gì được thấy mưa rơi
Mặt chúng tôi ngửa lên như đất
Những màu mây sẽ thôi không héo quắt
Đá san hô sẽ nảy cỏ xanh lên.

                                    (Theo Trần Đăng Khoa, Đợi mưa trên đảo Sinh Tồn)

c. Sau khi viết

Người viết cần so sánh, đối chiếu với yêu cầu chung sau đây để chỉnh sửa bài thơ.