Ôn tập SVIP

1. Trình bày đặc điểm của văn bản thuyết minh giải thích một hiện tượng tự nhiên.

- Mục đích:

- Cấu trúc: thường gồm các phần như sau:

+ Phần mở đầu: giới thiệu khái quát về hiện tượng hoặc quá trình xảy ra hiện tượng trong thế giới tự nhiên.

+ Phần nội dung: giải thích nguyên nhân xuất hiện và cách thức diễn ra của hiện tượng tự nhiên.

+ Phần kết thúc (không bắt buộc): thường trình bày sự việc cuối của hiện tượng tự nhiên hoặc tóm tắt nội dung giải thích.

- Cách sử dụng ngôn ngữ: thường sử dụng từ ngữ thuộc một chuyên ngành khoa học cụ thể (địa lí, sinh học, thiên văn học,...), động từ miêu tả hoạt động hoặc trạng thái (vỡ, phun trào, mọc, chuyển động,...), từ ngữ miêu tả trình tự (bắt đầu, kế tiếp, tiếp theo,...).

2. Tóm tắt hai văn bản Bạn đã biết gì về sóng thần? và Sao băng là gì và những điều cần biết về sao băng theo các nội dung sau: mục đích viết, nội dung chính, cấu trúc, cách trình bày thông tin, nhan đề và đề mục, thông tin cơ bản và một số thông tin chi tiết, phương tiện phi ngôn ngữ.

3. Xác định kiểu đoạn văn trong trường hợp sau và tìm câu chủ đề của đoạn (nếu có):

   Nhân dân lao động, đặc biệt nông dân là những người gần sen, hiểu sen, yêu sen và giống sen nhiều nhất. Họ đã đưa sen vào ca dao biết bao nhiêu lần, mỗi lần một cách, mà lần nào cũng hay, cũng đẹp. Xét về nội dung và ý nghĩa tượng trưng, ẩn dụ thì hình tượng sen trong nhiều bài ca dao nói chung, cũng như câu “Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn” nói riêng, đã phản ánh trung thực lẽ sống cao đẹp của con người Việt Nam từ ngàn đời nay.

(Theo Hoàng Tiến Tựu, Hình ảnh hoa sen trong bài ca dao “Trong đầm gì đẹp bằng sen”)

4. Khi viết văn bản giải thích về một hiện tượng tự nhiên, cần lưu ý điều gì?

- Phần mở đầu: cần nêu tên của hiện tượng tự nhiên và giới thiệu khái quát về hiện tượng tự nhiên.

- Phần nội dung: cần giải thích nguyên nhân dẫn đến sự xuất hiện của hiện tượng tự nhiên và trình bày trình tự diễn ra của hiện tượng tự nhiên.

- Phần kết thúc: cần trình bày sự việc cuối/ kết quả của các hiện tượng tự nhiên hoặc tóm tắt nội dung đã giải thích.

- Hình thức: cần đảm bảo các yêu cầu cụ thể:

+ Có nhan đề và các đề mục, các đề mục nêu được thông tin chính của phần/ đoạn bài viết.

+ Sử dụng hiệu quả phương tiện phi ngôn ngữ.

+ Kết hợp các cách trình bày thông tin.

+ Dùng động từ miêu tả hoạt động/ trạng thái và một số từ ngữ chuyên ngành.

+ Đặt tên cho các phương tiện trực quan và trích nguồn (nếu có).

+ Diễn đạt mạch lạc, không mắc lỗi chính tả, dùng từ, viết câu.

5. Chia sẻ những kinh nghiệm em đã thu nhận được về cách nắm bắt nội dung chính trong quá trình thảo luận nhóm và trình bày lại những nội dung ấy một cách hiệu quả.

Học sinh chia sẻ theo kinh nghiệm cá nhân.

Tham khảo: 

- Kinh nghiệm về cách nắm bắt thông tin chính trong quá trình thảo luận nhóm:

+ Tìm hiểu thông tin về đề tài trao đổi, thảo luận.

+ Tóm tắt nội dung chính bằng các từ khóa, cụm từ, kí hiệu, sơ đồ,...

+ Ghi lại ý kiến/ quan điểm cá nhân về những vấn đề được trao đổi.

- Kinh nghiệm về cách trình bày lại những nội dung đã trao đổi, thảo luận:

+ Làm rõ những vấn đề đã trao đổi; kết quả trao đổi, thảo luận.

+ Diễn đạt rõ ràng, ngắn gọn, mạch lạc, dễ hiểu.

+ Có thái độ lịch sự, tích cực khi trao đổi.

6. Từ những điều đã học trong bài này, em hãy trả lời câu hỏi: Sự bí ẩn của thế giới tự nhiên gợi cho em suy nghĩ và mong muốn gì?

Học sinh trình bày câu trả lời theo quan điểm cá nhân.

Tham khảo: Sự bí ẩn của thế giới tự nhiên gợi cho em suy nghĩ thế giới này thật bao la, kì diệu, chứa đựng nhiều điều bí ẩn; đồng thời còn gợi cho em mong muốn được khám phá những điều mà con người chưa tìm ra được.