Máu và hệ tuần hoàn của cơ thể người SVIP

1. Máu

➤ Tìm hiểu các thành phần của máu và chức năng mỗi thành phần

➤ Tìm hiểu các loại nhóm máu ở người

Nhóm máu là nhóm các tế bào hồng cầu, được phân loại dựa vào các kháng nguyên trên bề mặt hồng cầu và kháng thể có trong huyết tương của mỗi người. Ở người có nhiều nhóm máu khác nhau, nhưng phổ biến trong y học là hệ nhóm máu ABO và hệ nhóm máu Rh. Trong đó, hệ nhóm máu ABO tạo nên bốn nhóm máu ở người là A, B, AB, O; hệ Rh tạo nên hai nhóm máu là Rh+ và Rh-.

➤ Phân tích vai trò của việc hiểu biết về nhóm máu trong thực tiễn

Trong truyền máu, khi kháng nguyên và kháng thể tương ứng gặp nhau sẽ gây hiện tượng ngưng kết hồng cầu (tai biến trong truyền máu). Hiểu biết về nhóm máu có ý nghĩa quan trọng trong việc truyền máu, hiến máu.

2. Hệ tuần hoàn

➤ Tìm hiểu cấu tạo và chức năng các cơ quan của hệ tuần hoàn

Hệ tuần hoàn ở người gồm các thành phần: Tim và hệ mạch máu (động mạch, tĩnh mạch, mao mạch). Các thành phần của hệ tuần hoàn hoạt động nhịp nhàng để vận chuyển các chất dinh dưỡng, oxygen cho tế bào, đồng thời thải ra ngoài các sản phẩm bài tiết và khí carbon dioxide. Tim bơm máu đi khắp các nơi trong cơ thể, động mạch vận chuyển máu đến các cơ quan trong cơ thể, tĩnh mạch vận chuyển máu từ các cơ quan về tim, mao mạch là nơi trao đổi khí và các chất dinh dưỡng cũng như các chất thải giữa máu và các mô của cơ thể. Sự lưu thông của máu trong hệ mạch tạo ra hai vòng tuần hoàn: Vòng tuần hoàn nhỏ và vòng tuần hoàn lớn.

➤ Tìm hiểu một số bệnh về máu, tim mạch và cách phòng, chống

Các bệnh về máu xuất hiện do những bất thường về cấu tạo, số lượng các thành phần hồng cầu, bạch cầu, tiểu cầu làm ảnh hưởng đến chức năng của máu.

Các bệnh về tim mạch là bệnh lí xảy ra do sự bất thường trong cấu tạo, hoạt động của tim và mạch máu, đây là bệnh có tỉ lệ tử vong cao hàng đầu tại Việt Nam. Một số bệnh liên quan đến tim mạch thường gặp như: Bệnh mạch vành, thiếu máu cơ tim, hở van tim, viêm cơ tim, cao huyết áp, rối loạn nhịp tim,…

3. Điều tra bệnh cao huyết áp, tiểu đường và tìm hiểu phong trào hiến máu nhân đạo ở địa phương

➤ Tổ chức thực hiện dự án điều tra bệnh cao huyết áp và tiểu đường tại địa phương

a. Mục tiêu: Xác định được số lượng, tỉ lệ người mắc bệnh cao huyết áp, người mắc bệnh tiểu đường, tỉ lệ nam/nữ, tuổi mắc bệnh, thói quen sinh hoạt.

b. Sản phẩm dự kiến

• Bảng mô tả số lượng, tỉ lệ người mắc bệnh cao huyết áp; tỉ lệ nam/nữ; tuổi mắc bệnh; thói quen sinh hoạt.
• Bảng mô tả số lượng, tỉ lệ người mắc bệnh tiểu đường; tỉ lệ nam/nữ; tuổi mắc bệnh; thói quen sinh hoạt.

c. Thực hiện dự án: Học sinh sử dụng phiếu điều tra theo mẫu để thực hiện dự án.

d. Báo cáo kết quả dự án: Học sinh báo cáo sản phẩm theo mẫu bảng mô tả dưới đây.

➤ Tìm hiểu phong trào hiến máu nhân đạo ở địa phương 

Em hãy tìm hiểu về phong trào hiến máu nhân đạo ở địa phương theo một số nội dung gợi ý sau:

• Số lần tổ chức.
• Đơn vị tổ chức.
• Độ tuổi, giới tính, số lượng tham gia hiến máu mỗi đợt.
• Thành viên trong gia đình tham gia hiến máu và số lần tham gia.
• Suy nghĩ của các thành viên trong gia đình hoặc hàng xóm của em về hoạt động hiến máu nhân đạo.
• Nhận xét về phong trào hiến máu nhân đạo ở địa phương (thời gian diễn ra, sự hưởng ứng của người dân,…).

1. Máu bao gồm huyết tương và các tế bào máu: Hồng cầu, bạch cầu, tiểu cầu. Máu có chức năng vận chuyển các chất, bảo vệ cơ thể, duy trì cân bằng nội môi và giữ cho thân nhiệt ổn định.

2. Nhóm máu là nhóm các tế bào hồng cầu, được phân loại dựa vào các kháng nguyên trên bề mặt hồng cầu và kháng thể có trong huyết tương của mỗi người.

3. Khi truyền máu cần phải tuân thủ nguyên tắc: Không để các kháng nguyên và kháng thể tương ứng gặp nhau, kiểm tra mầm bệnh trong máu của người cho trước khi truyền.

4. Hệ tuần hoàn gồm tim, hệ mạch và máu hoạt động phối hợp nhịp nhàng để vận chuyển các chất.

5. Tim bơm máu đi khắp các nơi trong cơ thể, động mạch vận chuyển máu đến các cơ quan trong cơ thể, tĩnh mạch vận chuyển máu từ các cơ quan về tim, mao mạch là nơi trao đổi khí và các chất dinh dưỡng cũng như các chất thải giữa máu và các mô của cơ thể.

6. Biện pháp để phòng, chống: Nên tập luyện thể dục, thể thao; ăn nhiều loại thức ăn có chứa nhiều chất xơ như các loại rau, củ, quả; tránh bị căng thẳng; kiểm soát bệnh cao huyết áp, tiểu đường; cân bằng dinh dưỡng hợp lí;… Không nên hút thuốc lá; không nên ăn thường xuyên các thức ăn có chứa nhiều chất béo và uống các loại thức uống có cồn như bia, rượu;…