Khám phá văn bản SVIP

HỒN THIÊNG ĐƯA ĐƯỜNG

(Trích tuồng Sơn Hậu)

I. THỰC HÀNH ĐỌC VÀ TÌM HIỂU CHUNG

1. Thể loại

2. Xuất xứ

Đoạn trích "Hồn thiêng đưa đường" được trích từ vở tuồng "Sơn Hậu".

3. Tác giả

Vở tuồng cổ mẫu mực, ra đời từ khoảng giữa thế kỉ XVIII, chưa rõ tác giả, được nhiều nhà soạn tuồng nổi tiếng như Đào Tấn, Nguyễn Hiền Dĩnh tham gia chỉnh lí. 

4. Tóm tắt tích truyện

II. KHÁM PHÁ VĂN BẢN

1. không gian, thời gian, tình thế diễn ra cuộc gặp gỡ giữa Kim Lân và hồn Linh Tá

- Chỉ qua lời thoại, người đọc, người xem có thể hình dung được rất rõ toàn bộ bối cảnh diễn ra sự việc.

- Điều này càng cho thấy nét đặc trưng của lời thoại trên sân khấu.

- Ở trong văn bản truyện, thường bối cảnh (không gian, thời gian, tình huống) được người đọc nhận biết nhờ lời của người kể chuyện.

2. Nhận xét sự khác biệt về ngôn ngữ giữa đoạn trích Hồn thiêng đưa đường và đoạn trích Huyện đường

- Huyện đường: là thứ ngôn ngữ gần với ngôn ngữ giao tiếp đời thường, mang tính chất bình dân, ít từ Hán Việt, không có điển cố, dễ hiểu.

- Hồn thiêng đưa đường: là thứ ngôn ngữ đầy tinh ước lệ, kiểu cách, sang trọng, dày đặc từ Hán Việt và nhiều điển cổ, người đọc phải có kiến thức sâu mới tiếp nhận được đầy đủ những tầng nghĩa hàm chứa trong đó.

3. Nghĩa vua tôi và tình huynh đệ trong đoạn trích

- Kim Lân không quản ngại hiểm nguy để cứu vãn triều Tề trong cơn biến loạn.

- Kim Lân sẵn sàng lấy máu mình mớm cho hoàng tử đang đói khát 

- Linh Tá dù đã bị chém rơi đầu vẫn không quên lời "đoan thệ" quyết giúp Kim Lân phò vua cứu nạn.

- Kim Lân thương xót người bạn đã bỏ mình vì nghĩa

hẹn gặp nhau ở thành Sơn Hậu Nơi Sơn Hậu em tìm qua đó.

-> Theo quan điểm đạo đức phong kiến, các nhân vật rất đáng ngợi ca vì đã sống theo những chuẩn mực ứng xử của người quân tử.

Với người đọc, người xem ngày nay, tuy các chuẩn mực ứng xử này đã trở nên xa lạ nhưng phẩm chất trung thành, tận tuỵ ở một con người sống có niềm tin thì vẫn có thể gây được niềm xúc động lớn.

4. Những khó khăn mà người đọc, người xem ngày nay có thể gặp phải khi tiếp cận với nghệ thuật tuồng truyền thống

- Tuồng nảy sinh và phát triển trong một môi trường văn hoá - xã hội đặc thù, kể những câu chuyện của một thời xa xưa, không dễ tìm được sự đồng điệu ở người đọc, người xem thời hiện đại.

- Tính ước lệ của sân khấu tuồng rất cao, phải hiểu đầy đủ những quy tắc, quan niệm chi phối nó thì mới có thể thưởng thức được cái hay của tuồng một cách trọn vẹn.

- Ngôn ngữ của tuồng (nhất là tuồng cung đình) xa lạ với ngôn ngữ giao tiếp của đời sống thực, vì vậy, thường gây cảm giác rắc rối, khó hiểu.

- Để hiểu tuồng, yêu tuồng, cần phải trang bị rất nhiều hiểu biết về lịch sử, văn hoá, ngôn ngữ; đặc biệt phải có một thái độ trân trọng thực sự đối với những di sản tinh thần quý báu mà ông cha đã để lại.

III. TỔNG KẾT

1. Nội dung

Vở Sơn Hậu phản ánh tinh thần của giới sĩ phu hồi hậu bán thế kỷ XIX, khi triều đình nhà Nguyễn bắt đầu suy vong, thực dân Pháp xâm chiếm nước ta.

2. Nghệ thuật

Sử dụng nhiều từ ngữ cổ điển, nhiều tích và ngôn ngữ trang trọng, có vần điệu.