Đột biến nhiễm sắc thể SVIP

I. Khái niệm đột biến nhiễm sắc thể

Đột biến nhiễm sắc thể là sự biến đổi trong cấu trúc hoặc số lượng của nhiễm sắc thể.

Đột biến nhiễm sắc thể có thể xảy ra do tác động của các tác nhân gây đột biến (tia phóng xạ, hóa chất,...) hoặc rối loạn trong quá trình nhân đôi, phân chia nhiễm sắc thể.

II. Đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể

1. Khái niệm 

Đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể là những biến đổi trong cấu trúc của nhiễm sắc thể. Sự biến đổi cấu trúc này làm thay đổi cách sắp xếp hoặc số lượng của các gene trên nhiễm sắc thể.

2. Phân loại

Đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể gồm các dạng: Mất đoạn, lặp đoạn, đảo đoạn và chuyển đoạn.

3. Tác hại và ý nghĩa

Đột biến cấu trúc NST làm cấu trúc lại các gene trong hệ gene, từ đó có thể:

• Làm xuất hiện kiểu hình mới, cung cấp nguyên liệu cho tiến hoá và cho chọn giống.
• Làm tăng số bản sao của gene trong hệ gene, có thể có lợi cho thể đột biến và cho con người.
• Loại bỏ các gene có hại ra khỏi hệ gene.
• Làm hỏng gene, mất gene.
• Làm mất cân bằng hệ gene và gây hại cho thể đột biến như giảm sức sống, giảm khả năng sinh sản hoặc gây chết.

Ví dụ: Ở người, đột biến chuyển đoạn giữa NST số 9 và số 22 dẫn đến bệnh ung thư bạch cầu tủy cấp tính; đột biến làm mất một đoạn trên cánh ngắn của NST số 5 gây ra hội chứng cri-du-chat (hội chứng mèo kêu).

III. Đột biến số lượng nhiễm sắc thể

1. Khái niệm 

Đột biến số lượng nhiễm sắc thể là những thay đổi về số lượng xảy ra ở một hoặc một số cặp nhiễm sắc thể hoặc ở cả bộ nhiễm sắc thể. 

2. Phân loại

Hai dạng đột biến số lượng nhiễm sắc thể:

• Đột biến lệch bội: Làm tăng/ giảm số lượng nhiễm sắc thể ở một hoặc một số cặp nhiễm sắc thể.

• Đột biến đa bội: Xảy ra ở cả bộ nhiễm sắc thể.

3. Tác hại và ý nghĩa

Đột biến số lượng nhiễm sắc thể cung cấp nguyên liệu cho quá trình tiến hóa.

Thể đa bội ít gặp ở động vật (do thường chết ở giai đoạn hợp tử hoặc phôi sớm) nhưng thường gặp ở thực vật nhiều hơn.

Tế bào đa bội có hàm lượng DNA tăng theo bội số n → Tăng sản phẩm của gene lên gấp bội. Hậu quả:

• Cơ quan sinh dưỡng lớn, sinh trưởng nhanh và chống chịu tốt hơn bình thường.
• Góp phần nhanh chóng hình thành loài mới ở thực vật.

→ Ý nghĩa: Đột biến đa bội được ứng dụng nhiều trong chọn tạo giống giúp tăng năng suất.

Thể lệch bội thường gây hại cho thể đột biến do mất cân bằng trong hệ gene. Hậu quả:

• Giảm sức sống hoặc gây chết.
• Mất khả năng sinh sản, vô sinh.
• Cơ thể có nhiều dị dạng.

Ví dụ: Thể ba ở cặp nhiễm sắc thể số 21 gây nên hội chứng Down.

1. Đột biến nhiễm sắc thể là sự biến đổi trong cấu trúc hoặc số lượng của nhiễm sắc thể.

2. Đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể là những biến đổi trong cấu trúc của nhiễm sắc thể, bao gồm các dạng: Mất đoạn, đảo đoạn, lặp đoạn và chuyển đoạn.

3. Đột biến số lượng nhiễm sắc thể là những thay đổi về số lượng xảy ra ở một hoặc một số nhiễm sắc thể hoặc ở cả bộ nhiễm sắc thể, bao gồm hai dạng là đột biến lệch bội và đột biến đa bội.

4. Đột biến nhiễm sắc thể là nguồn nguyên liệu cho quá trình tiến hóa và chọn giống. Đột biến nhiễm sắc thể có thể ảnh hưởng đến sự sống, khả năng sinh sản của sinh vật.