Bài học cùng chủ đề
Báo cáo học liệu
Mua học liệu
Mua học liệu:
-
Số dư ví của bạn: 0 coin - 0 Xu
-
Nếu mua học liệu này bạn sẽ bị trừ: 2 coin\Xu
Để nhận Coin\Xu, bạn có thể:
Đề tham khảo cuối học kì I - Đề số 4 SVIP
(4 điểm) Đọc văn bản và thực hiện các yêu cầu từ câu 1 đến câu 5:
Sao sáng lấp lánh
Đó là năm 1972.
Tiểu đội trinh sát của tôi được bổ sung một lính mới, rất trẻ, vừa tròn mười tám tuổi. Cậu ta tên là Minh, người Hà Nội. Tuổi trẻ mà, chúng tôi quý nhau ngay như anh em ruột thịt. Một đêm mưa rừng, cánh lính trẻ chúng tôi mắc võng nằm tán gẫu… Tôi lấy tấm hình vợ chưa cưới của mình ra cho đồng đội xem. Đến lượt Minh, cậu ta cầm tấm ảnh trên tay bỗng cười cười cất tiếng:
- Vợ chưa cưới của tiểu đội trưởng rất đẹp… Nhưng chưa đẹp bằng người yêu của em.
Cả tiểu đội nhao nhao:
- Ảnh đâu!… Đưa ra đây xem nào?
Minh gãi đầu buồn bã:
- Các vị quên à?… Trước khi đi B, cấp trên chẳng thu hết các giấy tờ, các tấm ảnh của người thân rồi còn gì.
- Sao mày không cố giấu lấy tấm hình của người yêu?
- Ngày đó không biết, nghe lời cấp trên mới ngốc chứ!
- Người yêu làm nghề gì?
- Học sinh trường múa Việt Nam.
- Trời!
Tất cả trầm trồ xuýt xoa. Bởi chắc chắn rằng học sinh trường múa phải đẹp hớp hồn. Có tiếng nói lại vang lên:
- Tên là gì?
- Tên là Hạnh.
- Làm quen… Và yêu như thế nào, kể cho bọn tao nghe đi.
Minh lại cười cười.
- Ờ thì kể. Nhưng cấm mọi người được cười đấy.
Rồi cậu ta nhìn vào ngọn lửa bập bùng cất tiếng hỏi: “Hồi còn đóng quân ở gần Hà Nội, có một hôm, tớ được tranh thủ về thăm nhà. Bước chân lên chuyến xe buýt Cầu Giấy - Bờ Hồ, tớ vô tình đứng sau một cô gái mặc áo hoa. Tò mò muốn xem cô có đẹp không, nên tớ cố len lên. Chưa kịp nhìn đã va phải cô ấy. Cô gái lườm rồi đứng tránh ra. Tớ ngượng quá, ấp úng:
- Xin lỗi!… Tôi không có tiền mua vé. Bạn có thể mua giùm tôi được không?
Cô gái nhìn nghi ngờ. Anh bán vé tiến lại. Cô lấy tiền mua hai chiếc vé. Rồi đưa cho tớ một chiếc nhưng không nói một lời. Tớ vẫn đứng như trời trồng, thỉnh thoảng lại nhìn trộm… Một cô gái mắt to và sáng lấp lánh như sao. Xe đỗ cạnh Bờ Hồ. Cô gái bước xuống. Không hiểu sao tớ cũng bị bước theo như sắt gặp nam châm. Tớ đi sau cô khoảng mười lăm bước chân. Cô gái rẽ trái, tớ cũng rẽ trái. Cô rẽ phải, tớ cũng rẽ phải. Bỗng cô gái quay lại, cất tiếng:
- Anh bộ đội… Tại sao anh lại đi theo em?
Tôi cười, gãi đầu, ấp úng:
- Tôi… tôi… muốn biết nhà… để trả tiền.
Cô gái cười giòn:
- Không… không phải trả tiền đâu.
Rồi cô chạy vụt vào sau một cái cổng sắt. Mặt tớ đỏ bừng, bước đi như người say rượu.
Chiều hôm sau, tớ quay lại để trả tiền vé xe buýt. Gặp cô gái, tớ liều lĩnh mời cô đi xem phim. Cô đã nhận lời… Và chúng tớ yêu nhau…”.
Đêm đó, khi cơn mưa rừng vừa tạnh, những người lính chúng tôi cứ nhìn những vì sao lấp lánh trên bầu trời… mà không ngủ được.
Sáu tháng sau, một đêm tháng mười tôi và Minh được phái đi trinh sát cảng Cửa Việt. Sau ba tiếng đồng hồ tiếp cận mục tiêu, hai đứa rút ra ngoài. Ba giờ sáng, chúng tôi cố gắng băng ngang qua những đồi cát trắng mênh mông để trở về cứ. Bỗng một loạt pháo dàn từ biển bắn vào. Tôi bò xoài lăn mình trên cát để tránh. Sau loạt đạn, tôi chồm dậy cất tiếng gọi. Không có tiếng trả lời. Tôi vùng dậy chạy ngay đến chỗ Minh. Cậu ta nằm úp sấp. Một mảnh pháo đã cắm vào ổ bụng. Máu trào qua lớp áo. Tôi băng bó rồi cõng Minh đi thật nhanh. Máu từ vết thương trào ra thấm ướt lưng tôi rồi nhiễu xuống cát trắng. Bỗng Minh tỉnh lại thều thào:
- Anh!… Để em xuống đi… Em không sống được nữa đâu.
Tôi khẽ đặt Minh nằm xuống đồi cát. Minh nhìn tôi, giọng đứt đoạn:
- Anh chôn em tại đây… Cố về đơn vị nhanh kẻo trời sáng.
Gió biển thổi vù vù. Người Minh lạnh toát. Tôi nắm lấy tay Minh cuống cuồng:
- Thế!… Thế! Em có nhắn gì cho Hạnh?
Minh cố cười:
- Chuyện… chuỵện đó em tưởng tượng đấy! Em chưa được cô gái nào yêu cả. Cũng tại em mồ côi cha mẹ nên không còn người thân nào hết…
Nước mắt tôi trào ra. Bỗng Minh lại lên tiếng:
- Em có một lá thư… ở trong túi áo ngực. Bao giờ hoà bình, anh đem bỏ vào thùng thư hộ em…
Một cơn gió thổi đến. Người đồng đội của tôi theo gió ra đi. Tôi sờ túi áo ngực của Minh, thấy một mảnh giấy gấp làm tư. Tôi vội vã bấm đèn pin để đọc. Trong tờ giấy chỉ có mỗi một dòng chữ liêu xiêu: “Hạnh ơi!... Anh cô đơn lắm…”. Và ký tên.
Ngày 30 tháng 4 năm 1975, tôi theo đoàn quân ào ạt tiến về giải phóng Sài gòn. Năm giờ chiều, thành phố tràn ngập cờ hoa. Tôi thẫn thờ ra chợ mua một cái phong bì. Rồi bỏ lá thư bị vương máu vào trong. Bên ngoài bì thư tôi viết: Gửi Hạnh - Học sinh trường múa Việt Nam - Khu Cầu Giấy, Hà Nội.
Những người lính trong tiểu đội của tôi tin rằng… Lá thư đó đã đến tay cô gái có đôi mắt như vì sao sáng lấp lánh.
(Nguyễn Thị Ấm)
Câu 1. Xác định thể loại của văn bản.
Câu 2. Nêu cảm nhận của em về nhan đề của văn bản.
Câu 3. Nhận xét về tình huống của truyện.
Câu 4. Phân tích tác dụng của dấu ba chấm trong câu văn: Đêm đó, khi cơn mưa rừng tạnh, những người lính chúng tôi cứ nhìn những vì sao lấp lánh trên bầu trời... mà không sao ngủ được.
Câu 5. Qua văn bản, hình tượng người lính hiện lên như thế nào?
Hướng dẫn giải:
Câu 1.
Thể loại: Truyện ngắn.
Câu 2.
- Nhan đề truyện Sao sáng lấp lánh được đặt tên từ một hình ảnh ấn tượng của nhân vật Hạnh - người yêu trong tưởng tượng của Minh - hình ảnh đôi mắt của cô gái như hai vì sao sáng lấp lánh.
- Nhan đề gợi ra cảm hứng về vẻ đẹp tâm hồn những người lính trong chiến tranh bảo vệ Tổ quốc - khát vọng tình yêu bay bổng, lãng mạn là điểm tựa tinh thần mãnh liệt, là đôi cánh an ủi, nâng đỡ tâm hồn của họ trong cuộc chiến đấu nhiều đau thương, mất mát cho hòa bình, độc lập của đất nước.
Câu 3.
- Tình huống của truyện là: Trước khi hi sinh, người lính trinh sát trẻ tên Minh cho đồng đội biết câu chuyện tình yêu lãng mạn với Hạnh mà anh từng kể chỉ là tưởng tượng và nhờ đồng đội ngày hòa bình hãy bỏ vào thùng bức thư đặc biệt mà anh viết cho Hạnh.
- Nhận xét: Tình huống độc đáo, bất ngờ.
Câu 4.
Tác dụng: Dấu ba chấm trong câu văn góp phần thể hiện dòng tâm trạng xao xuyến, mơ mộng, những tưởng tượng, mong ước về một tình yêu lãng mạn đang diễn ra trong tâm hồn những người đồng đội khi được nghe Minh kể về câu chuyện tình yêu của anh.
Câu 5.
Trong văn bản, hình tượng người lính hiện lên qua những khía cạnh sau: Những cảm xúc riêng tư, sâu kín của cá nhân (nỗi buồn, nỗi cô đơn); khát vọng tình yêu mãnh liệt; những mất mát, hi sinh do sự khốc liệt của chiến tranh; tình đồng đội gắn bó, thủy chung. (HS dựa vào nội dung văn bản và vốn sống riêng để bàn luận thêm về hình tượng người lính, giúp câu trả lời thêm sâu sắc.)
Câu 1. (2 điểm)
Viết đoạn văn nghị luận (khoảng 200 chữ) phân tích truyện ngắn Sao sáng lấp lánh (Nguyễn Thị Ấm).
Câu 2. (4 điểm)
Viết bài văn nghị luận (khoảng 600 chữ) bàn về ý nghĩa của điểm tựa tinh thần trong cuộc sống.
Hướng dẫn giải:
Câu 1. (2 điểm)
a. Xác định được yêu cầu về hình thức, dung lượng của đoạn văn
– Xác định đúng yêu cầu về hình thức và dung lượng (khoảng 200 chữ) của đoạn văn.
– Thí sinh có thể trình bày theo cách diễn dịch, quy nạp, tổng – phân – hợp, móc xích hoặc song hành.
b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận
Xác định đúng vấn đề cần nghị luận: Phân tích truyện ngắn Sao sáng lấp lánh (Nguyễn Thị Ấm).
c. Đề xuất được hệ thống ý phù hợp để làm rõ vấn đề nghị luận
– Xác định được các ý phù hợp để làm rõ vấn đề nghị luận, sau đây là một số gợi ý:
+ Tình huống truyện và nghệ thuật kể chuyện: Tình huống của truyện gắn liền với sự kiện người lính trẻ tên Minh, trước khi hi sinh vì bom đạn địch trong một đêm trinh sát tại cảng Cửa Việt (Quảng Trị) vào những ngày nóng bóng của cuộc chiến đấu (1972) đã trăng trối lại rằng câu chuyện tình yêu lãng mạn với Hạnh mà anh kể cho đồng đội nghe chỉ là tưởng tượng. Anh chưa được cô gái nào yêu cả. Minh gửi lại bức thứ vẻn vẹn chỉ có sáu chữ mà anh đã viết sẵn, để trong túi áo ngực, nhờ đồng đội của mình hãy bỏ vào thùng thư khi đất nước hòa bình. Tình huống này tạo ra sự bất ngờ với người tiểu đội trưởng, đồng đội của anh và người đọc, hé mở những chiều sâu khác của thế giới tâm hồn người lính trong cuộc chiến đấu bảo vệ Tổ quốc, gợi sự xúc động sâu sắc.
+ Người kể chuyện, ngôi kể, điểm nhìn trần thuật:
++ Người kể chuyện, ngôi kể: Truyện sử dụng ngôi kể thứ nhất, có hai người kể chuyện. Người kể chuyện xưng "tôi" là tiểu đội trưởng, kể lại câu chuyện về Minh vào mấy thời điểm: khi mới nhập ngũ, khoe với mọi người về người yêu và câu chuyện tình yêu với Hạnh, khi ước nguyện của Minh được "tôi" hoàn thành... Người kể chuyện thứ hai là Minh, xưng "tớ" với đồng đội, kể lại câu chuyện tình yêu với Hạnh.
++ Điểm nhìn: Tác giả sử dụng điểm nhìn hạn tri, mang màu sắc cá nhân, chủ quan.
+ Thời gian được trần thuật, không gian trần thuật:
++ Thời gian được trần thuật cụ thể, rõ ràng: ngày 30 tháng 4 năm 1975, năm 1972, sáu tháng sau. Sự ngắn ngủi của các mốc thời gian kết hợp với sự đối lập của các mốc thời gian đã gợi nên sự dữ dội, khốc liệt của chiến tranh.
++ Không gian: Không gian của truyện (không gian lãng mạn của Minh là Hà Nội), không gian thực tại (cảng Cửa Việt, Quảng Trị),...
+ Nhân vật:
++ HS nhận xét khái quát về hệ thống nhân vật, đặc điểm các nhân vật xuất hiện trong truyện.
++ HS nhận xét về hình tượng người lính:
+) Có khát vọng tình yêu trẻ trung, mãnh liệt: Câu chuyện của Minh khiến các đồng đội xao xuyến, mơ mộng, bay bổng mà nhìn lên bầu trời đêm.
+) Phải chịu nhiều đau thương, thiệt thòi, mất mát trong chiến tranh: Thể hiện qua các chi tiết: Sau sáu tháng, Minh đã hi sinh khi đang làm nhiệm vụ và bức thư Minh để trong túi áo. Những chi tiết này khiến ta liên tưởng đến những dòng thơ trong bài thơ Khúc bảy (Thanh Thảo): Chúng tôi ra đi không tiếc đời mình/ (Những tuổi hai mươi làm sao không tiếc), giúp ta hiểu hơn về những phút giây yếu lòng, những cảm xúc chân thật của người lính để từ đó hiểu hơn sự gồng mình khi chiến đấu, sự cố gắng vượt lên mọi khó khăn vì Tổ quốc của người lính Việt Nam. (HS dựa vào nội dung văn bản và vốn sống của bản thân để bày tỏ cảm nghĩ về những lúc yếu lòng của người lính.)
+ Nhận xét:
++ Nội dung: Câu chuyện xúc động về nhân vật Minh cho người đọc hiểu hơn về tâm hồn của những người lính: Khát vọng về tình yêu lứa đôi, hạnh phúc, những đau thương, mất mát, hi sinh trong chiến tranh; những góc khuất, cảm xúc riêng tư, cá nhân trong tâm hồn người lính;... Bên cạnh đó, tác phẩm còn mang đến một góc nhìn, một hướng tiếp cận mới về chiến tranh và người lính (từ phương diện con người cá nhân hơn là con người cộng đồng, từ mất mát hi sinh hơn là từ phương diện hào quang, chiến thắng.)
++ Nghệ thuật: Xây dựng tình huống truyện độc đáo; lựa chọn ngôi kể thứ nhất và điểm nhìn bên trong (hạn tri); các chi tiết về không gian, thời gian, nhân vật hàm súc, giàu ý nghĩa,...
d. Viết đoạn văn đảm bảo các yêu cầu sau
– Lựa chọn được các thao tác lập luận, phương thức biểu đạt phù hợp để triển khai vấn đề nghị luận.
– Trình bày rõ quan điểm và hệ thống các ý.
– Lập luận chặt chẽ, thuyết phục: Lí lẽ xác đáng, bằng chứng tiêu biểu, phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn giữa lí lẽ và bằng chứng.
đ. Diễn đạt
Đảm bảo chuẩn chính tả, dùng từ, ngữ pháp tiếng Việt, liên kết câu trong đoạn văn.
e. Sáng tạo
Thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận; có cách diễn đạt mới mẻ.
Câu 2. (4 điểm)
a. Xác định được yêu cầu của kiểu bài
Xác định đúng yêu cầu của kiểu bài: Nghị luận xã hội.
b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận
Xác định đúng vấn đề cần nghị luận: Bàn về ý nghĩa của điểm tựa tinh thần trong cuộc sống.
c. Đề xuất được hệ thống ý phù hợp để làm rõ vấn đề nghị luận
– Xác định được các ý chính của bài viết.
– Sắp xếp được các ý hợp lí theo bố cục 3 phần của bài văn nghị luận:
* Mở bài: Giới thiệu vấn đề nghị luận.
* Thân bài: Triển khai vấn đề nghị luận:
+ Giải thích từ khóa:
+ Biểu hiện: Điểm tựa tinh thần có thể là người thân (ông, bà, cha, mẹ,...), người mà ta ngưỡng mộ hoặc là điều mà chúng ta tâm niệm/ theo đuổi.
+ Ý nghĩa:
++ Là chỗ dựa vững chắc, tiếp thêm sức mạnh (sự tự tin, lòng quyết tâm) giúp chúng ta vững bước trên đường đời. Nhà bác học Hy Lạp Archimedes từng nói: Hãy cho tôi một điểm tựa, tôi sẽ nâng trái đất này lên.
++ Là "phương thuốc" hữu hiệu có tác dụng xoa dịu tâm hồn ta sau những tháng ngày vất vả, nhọc nhằn.
+ Bàn luận: Điểm tựa tinh thần là một yếu tố cần thiết và quan trọng trong cuộc đời mỗi người. Tuy nhiên, ta cần phân biệt rõ ràng giữa điểm tựa và thói quen phụ thuộc. Nhiều bạn trẻ vì quá dựa dẫm vào những người luôn quan tâm, kề cận, yêu thương mình mà dần dà trở nên ỷ lại, không tự mình cố gắng, vươn lên.
+ Liên hệ: HS liên hệ vấn đề với cuộc sống của mình và rút ra những bài học về nhận thức, hành động phù hợp.
* Kết bài: Khái quát vấn đề nghị luận.
d. Viết bài văn đảm bảo các yêu cầu sau
– Lựa chọn được các thao tác lập luận, phương thức biểu đạt phù hợp để triển khai vấn đề nghị luận.
– Trình bày rõ quan điểm và hệ thống các ý.
– Lập luận chặt chẽ, thuyết phục: Lí lẽ xác đáng, bằng chứng tiêu biểu, phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn giữa lí lẽ và bằng chứng.
đ. Diễn đạt
Đảm bảo chuẩn chính tả, dùng từ, ngữ pháp tiếng Việt, liên kết văn bản.
e. Sáng tạo
Thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận; có cách diễn đạt mới mẻ.