Chủ đề chung 1: Các cuộc đại phát kiến địa lí SVIP

1. Nguyên nhân và điều kiện của các cuộc đại phát kiến địa lí

a. Nguyên nhân

- Từ giữa thế kỉ XV, do sự phát triển của nền sản xuất ở các nước Tây Âu nên nhu cầu về nguyên liệu, vàng bạc và mở rộng thị trường ngày một gia tăng.

- Tuy nhiên, thời kì đó, các con đường buôn bán truyền thống từ châu Âu sang phương Đông qua Địa Trung Hải,... bị người Ả Rập và Thổ Nhĩ Kỳ độc chiếm, hàng hoá của thương nhân bị cướp đoạt một cách vô lí. 

=> Nhu cầu tìm kiếm một con đường khác để sang phương Đông được đặt ra cấp thiết hơn bao giờ hết.

b. Điều kiện

- Lúc đó, từ quan niệm đúng đắn về hình dạng Trái Đất và hiểu biết về các đại dương, người châu Âu đã vẽ được bản đồ, hải đồ có ghi các vùng đất, hòn đảo, bến cảng,...

- Các nhà hàng hải cũng bắt đầu nghiên cứu các dòng hải lưu, hướng gió,... Cuối thế kỉ XV, la bàn, nam châm được sử dụng một cách phổ biến để đi trên sông, biển khi không có Mặt Trời hay trăng, sao.

- Đặc biệt, kĩ thuật đóng tàu lúc đó có những bước tiến mới, đóng được những con tàu dài có bánh lái và hệ thống buồm lớn để vượt đại dương (như tàu Ca-ra-ven).

- Sự bảo trợ của một số nhà nước phong kiến ở châu Âu cũng tạo điều kiện thuận lợi cho các cuộc phát kiến địa lí.

2. Một số cuộc đại phát kiến địa lí

 Với vị trí địa lí thuận lợi, Bồ Đào Nha và Tây Ban Nha là những nước tiên phong trong các cuộc thám hiểm, khám phá những vùng đất mới.

a. C. Cô-lôm-bô và cuộc thám hiểm tìm ra châu Mỹ (1492 - 1502)

- Tháng 8 - 1492, trên ba chiếc tàu, C. Cô-lôm-bô cùng đoàn thuỷ thủ Tây Ban Nha rời cảng đi về hướng Tây.

- Sau hơn 2 tháng lênh đênh trên biển, ông và đoàn thuỷ thủ dũng cảm đã đến được một số đảo thuộc vùng biển Ca-ri-bê ngày nay.

- Ông đinh ninh rằng đã tới "Đông Ấn Độ", nhưng thực ra đó là vùng đất mới - châu Mỹ. C. Cô-lôm-bô được coi là người phát hiện ra châu lục này.

- Vào các năm 1493, 1498 và 1502, ông còn tiến hành ba cuộc thám hiểm đến châu Mỹ.

b. Cuộc thám hiểm vòng quanh Trái Đất của Ph. Ma-gien-lăng (1519 - 1522)

- Tháng 9 - 1519, đoàn thám hiểm của Ph. Ma-gien-lăng gồm năm chiếc tàu ra khơi từ Tây Ban Nha, cũng nhằm tìm kiếm tuyến đường biển theo hướng Tây tới quần đảo Gia vị (thuộc In-đô-nê-xi-a ngày nay).

- Sau khi khám phá ra eo biển nằm ở cực Nam châu Mỹ (sau này gọi là eo biển Ma-gien-lăng), đoàn thám hiểm tiến vào một đại dương rộng lớn mà Ph. Ma-gien-lăng gọi là Thái Bình Dương.

- Cuối năm 1520, sau khi trải qua nhiều ngày lênh đênh trên biển, đoàn đã đến được Phi-líp-pin. Tại đây, Ph. Ma-gien-lăng đã thiệt mạng trong một cuộc đụng độ với thổ dân.

- Tháng 9 - 1522, các thuỷ thủ trong đoàn tiếp tục hành trình trở về Tây Ban Nha dưới sự chỉ huy của S. Ê-ca-nô. Chuyến đi này đã chứng minh một cách thuyết phục nhất Trái Đất có dạng hình cầu.

3. Tác động của các cuộc đại phát kiến địa lí

a. Tích cực

- Các cuộc đại phát kiến địa lí đã góp phần mở rộng phạm vi buôn bán trên thế giới, thúc đẩy sự phát triển nhanh chóng của thương nghiệp và công nghiệp => Tầng lớp thương nhân và chủ xưởng sản xuất,... ở Tây Âu trở nên giàu có.

- Các cuộc phát kiến địa lí đem lại cho loài người hiểu biết về những con đường mới, vùng đất mới,... => Sự giao lưu văn hoá giữa các dân tộc được tăng cường và mở rộng.

b. Tiêu cực

- Trong sự phát triển nhanh chóng của nền kinh tế, người lao động, nhất là nông dân, ngày càng bị bần cùng hoá.

- Các cuộc phát kiến địa lí cũng đã dẫn đến nạn buôn bán nô lệ và làm nảy sinh quá trình cướp bóc thuộc địa.