Cảm ứng điện từ SVIP

1. Hiện tượng cảm ứng điện từ

Thí nghiệm 1: Dùng nam châm vĩnh cửu để tạo ra dòng điện

Chuẩn bị: 

• Một cuộn dây dẫn;
• Điện kế (có vạch 0 nằm ở giữa thang đo);
• Các dây nối;
• Nam châm vĩnh cửu;
• Giá đỡ có trục quay.

Tiến hành:

• Bước 1: Nối hai đầu cuộn dây dẫn với hai chốt của điện kế.
• Bước 2: Đặt nam châm lên giá đỡ, giữ yên nam châm trước cuộn dây dẫn (hình 1). Quan sát kim điện kế.
• Bước 3: Dịch chuyển nam châm trượt trên giá đỡ đến gần cuộn dây dẫn, sau đó dịch chuyển nam châm ra xa cuộn dây dẫn. Quan sát kim điện kế.
• Bước 4: Đặt nam châm cố định trên giá đỡ sao cho trục quay đi qua trung điểm của nam châm. Quay nam châm trước cuộn dây dẫn. Quan sát kim điện kế.

Kết quả:

Thí nghiệm 2: Dùng nam châm điện để tạo ra dòng điện

Chuẩn bị:

• Hai cuộn dây dẫn A và B;
• Điện kế (có vạch 0 nằm ở giữa thang đo);
• Bộ nguồn gồm 4 viên pin 1,5 V;
• Đế gắn pin có công tắc và đèn tín hiệu;
• Công tắc điện và các dây nối.

Tiến hành:

• Bước 1: Lắp các dụng cụ như hình 2. Nối cuộn dây dẫn A với bộ nguồn thông qua công tắc điện để tạo thành nam châm điện. Nối hai đầu cuộn dây dẫn B với điện kế. Đặt hai cuộn dây dẫn A và B gần nhau. Ban đầu công tắc điện đang mở. Quan sát kim điện kế.
• Bước 2: Đóng công tắc điện. Quan sát kim điện kế trong khi đóng và sau khi đóng công tắc điện.
• Bước 3: Ngắt công tắc điện. Quan sát kim điện kế trong khi ngắt và sau khi ngắt công tắc điện.

Kết quả:

✔ Kết luận: Dòng điện xuất hiện trong cuộn dây dẫn ở hai thí nghiệm trên được gọi là dòng điện cảm ứng.

2. Điều kiện xuất hiện dòng điện cảm ứng

• Khi nam châm và cuộn dây dẫn đứng yên, kim điện kế chỉ số 0, số đường sức từ xuyên qua tiết diện của cuộn dây dẫn không thay đổi.
• Khi có sự dịch chuyển giữa nam châm và cuộn dây dẫn, kim điện kế bị lệch, số đường sức từ xuyên qua tiết diện của cuộn dây dẫn tăng lên khi đưa nam châm đến gần cuộn dây dẫn và giảm đi khi đưa nam châm ra xa cuộn dây dẫn.

✔ Kết luận: Trong cuộn dây dẫn xuất hiện dòng điện cảm ứng mỗi khi có sự biến đổi số đường sức từ xuyên qua tiết diện của cuộn dây dẫn.

1. Hiện tượng xuất hiện dòng điện cảm ứng gọi là hiện tượng cảm ứng điện từ.

2. Điều kiện để xuất hiện dòng điện cảm ứng trong cuộn dây dẫn kín là số đường sức từ xuyên qua tiết diện của cuộn dây dẫn đó biến thiên (tăng hoặc giảm).