Bài soạn SVIP

CÂU ĐẶC BIỆT

I. THẾ NÀO LÀ CÂU ĐẶC BIỆT?

    Cho ba câu sau:

    Ôi, em Thủy! Tiếng kêu sửng sốt của cô giáo làm tôi giật mình. Em tôi bước vào lớp.

(Khánh Hoài)

Câu in đậm chỉ gồm một từ cảm thán (Ôi) và một cụm danh từ (em Thủy). Không thể xem đây là câu rút gọn, bởi vì nó không thể có chủ ngữ hay vị ngữ. Nếu với câu rút gọn, để hiểu được nó người ta phải đặt vào trong ngữ cảnh, tức là dựa vào ý nghĩa của các câu khác thì với câu đặc biệt, người ta có thể hiểu được ý nghĩa của nó khi tách nó ra khỏi ngữ cảnh. Nói là câu đặc biệt là vì nó không được cấu tạo theo mô hình chủ ngữ - vị ngữ như câu thông thường, cũng không phải được lược bớt thành phần nào đó để có thể khôi phục như câu rút gọn. Như vậy, đáp án cần chọn là C – Đó là một câu không thể có chủ ngữ và vị ngữ.

II. TÁC DỤNG CỦA CÂU ĐẶC BIỆT

 III. LUYỆN TẬP

1.

a. – Không có câu đặc biệt

- Câu rút gọn:

+ Có khi được trưng bày trong tủ kính, trong bình pha lê, rõ ràng dễ thấy. Nhưng cũng có khi cất giấu kín đáo trong rương, trong hòm.

+ Nghĩa là phải ra sức giải thích, tuyên truyền, tổ chức, lãnh đạo, làm cho tinh thần yêu nước của tất cả mọi người đều được thực hành vào công việc yêu nước, công việc kháng chiến.

b.  – Câu đặc biệt: Ba giây… Bốn giây… Năm giây… Lâu quá!

- Không có câu rút gọn.

c. – Câu đặc biệt: Một hồi còi.

- Không có câu rút gọn.

d. – Câu đặc biệt: Lá ơi!

- Câu rút gọn:

+ Hãy kể chuyện cuộc đời bạn cho tôi nghe đi!

+ Bình thường lắm, chẳng có gì đáng kể đâu.

2.

a. Câu rút gọn Có khi…, Nghĩa là… có tác dụng làm cho lời văn ngắn gọn, tránh lặp, thừa.

b. Câu đặc biệt Ba giây… Bốn giây… Năm giây… Lâu quá! có tác dụng xác định, gợi tả thời gian.

Câu đặc biệt Lâu quá! có tác dụng bộc lộ cảm xúc.

c. Câu đặc biệt: Một hồi còi. có tác dụng thông báo về sự có mặt của sự vật, hiện tượng.

d. Câu đặc biệt: Lá ơi! có tác dụng gọi đáp.

Câu rút gọn Hãy kể… Bình thường lắm… có tác dụng làm cho lời văn ngắn gọn, tránh lặp, thừa.

3. Viết đoạn văn tả cảnh quê hương, trong đó có một vài câu đặc biệt.