Bài soạn SVIP

TÌM HIỂU CHUNG VỀ VĂN NGHỊ LUẬN

I. NHU CẦU NGHỊ LUẬN VÀ VĂN BẢN NGHỊ LUẬN

1. Nhu cầu nghị luận

a. Các câu hỏi về các vấn đề tương tự:

- Vì sao phải tích cực đọc sách?

- Vì sao phải biết ơn ông bà, cha mẹ, thầy cô?

- Theo em, như thế nào là sống tử tế.

b. Với các vấn đề, cũng là các tình huống giao tiếp, đặt ra ở trên, chúng ta không thể sử dụng văn tự sự, miêu tả hay biểu cảm để giải quyết. Chỉ có thể giải quyết các vấn đề tương tự như thế bằng cách sử dụng nghị luận như một phương thức biểu đạt chính, với các lí lẽ chặt chẽ, dẫn chứng thuyết phục.

c. Trên thực tế, chúng ta vẫn thường gặp các tình huống mà không thể không sử dụng văn nghị luận (trên báo chí, qua đài phát thanh, truyền hình…). Đó có thể là lời phát biểu, nêu ra ý kiến, có thể là một bài xã luận, bình luận, đánh giá về một vấn đề nào đó của cuộc sống.

2. Thế nào là văn bản nghị luận

a. Bác Hồ viết bài văn này nhằm mục đích: Chỉ rõ tình trạng dân trí chung của xã hội ta, từ đó đề cập đến việc cần thiết phải học tập, kêu gọi mọi người cùng học tập.

Các câu văn mang luận điểm chính của bài văn:

- Một trong những công việc phải thực hiện cấp tốc trong lúc này là nâng cao dân trí.

- Mọi người Việt Nam phải hiểu biết quyền lợi của mình, bổn phận của mình, phải có kiến thức mới có thể tham gia vào công cuộc xây dựng nước nhà, trước hết phải biết đọc, biết viết chữ Quốc ngữ.

b. Để tạo sức thuyết phục cho bài viết, người viết đã triển khai những luận điểm chính với các lí lẽ chặt chẽ:

- Trước Cách mạng tháng Tám, dước ách đô hộ của thực dân, nhân dân ta phải chịu cảnh thất học, mù chữ.

- Nay đã giành độc lập, để xây dựng đất nước thì không thể không học, mọi người phải biết đọc, biết viết.

- Biến việc học hành thành việc làm rộng khắp, với các hình thức cụ thể có thể áp dụng mọi lúc, mọi nơi.

c. Tác giả không thể thực hiện mục đích của mình bằng văn kể chuyện, miêu tả, biểu cảm. Vì sức thuyết phục chỉ có thể được tạo nên bằng hệ thống các luận điểm, trình bày với lĩ lẽ logic, chặt chẽ. Nhiệm vụ giải quyết vấn đề đặt ra đòi hỏi phải sử dụng văn nghị luận.

 II. LUYỆN TẬP

1.

a. Văn bản trên là một văn bản nghị luận. Vì tác giả bàn đến vấn đề tập thói quan tốt, loại bỏ những thói quen xấu trong đời sống hàng ngày.

b.

- Tác giả đề xuất ý kiến nên tập thói quen tốt, loại bỏ những thói quen xấu trong đời sống hàng ngày.

- Luận điểm chính của bài văn thể hiện ở các câu, các dòng sau:

+ Có người biết phân biệt tốt và xấu, nhưng vì đã thành thói quen nên rất khó bỏ, khó sửa.

+ Tạo được thói quen tốt là rất khó. Nhưng nhiễm thói quen xấu thì dễ. Cho nên mỗi người, mỗi gia đình hãy tự xem lại mình để tạo ra nếp sống đẹp, văn minh cho xã hội.

- Luận điểm chính trên được triển khai với các lí lẽ:

+ Trong cuộc sống có thói quen tốt (dẫn chứng: dậy sớm, luôn đúng hẹn, giữ lời hứa, đọc sách…) và có thói quen xấu.

+ Cái gì đó mà thành thói quen thì rất khó sửa.

+ Thói quen xấu sẽ gây hại đến cộng đồng, tác động tiêu cực đến môi trường sống. (Dẫn chứng: Hút thuốc lá, hay cáu giận, mất trật tự, vứt rác bừa bãi,…)

+ Hãy tự xem lại mình để loại bỏ thói quen xấu, tạo ra nếp sống đẹp, văn minh cho xã hội.

c. Bài văn nghị luận này có góp phần giải quyết vấn đề trong thực tế. Em nên tán thành ý kiến của bài viết vì vấn đề này được nhắc đến nhiều trên các phương tiện thông tin đại chúng. Thậm chí môi trường đã trở thành vấn đề toàn cầu, có ảnh hưởng tới sự sống của nhân loại.

2. Bài văn có bố cục ba phần:

- Mở bài: Nêu vấn đề thói quen và thói quen tốt.

- Thân bài: Tác hại của thói quen xấu và việc cần thiết phải loại bỏ thói quen xấu.

- Kết bài: Kêu gọi mọi người loại bỏ thói quen xấu, tự điểu chỉnh mình để tạo ra nếp sống đẹp, văn minh cho xã hội.

3. Sưu tầm

4. Mặc dù có sử dụng yếu tố tự sự nhưng văn bản trên vẫn là một văn bản nghị luận. Kể chuyện “Hai biển hồ” là để bàn luận về hai cách sống: cách sống chỉ biết giữ cho riêng mình và cách sống biết sẻ chia cùng mọi người. Hình ảnh hai biển hồ mang ý nghĩa tượng trưng cho hai cách sống đối lập nhau ấy.