Bài 22. Khái quát về bảo vệ môi trường trong chăn nuôi SVIP

1. TÌNH HÌNH Ô NHIỄM MÔI TRƯỜNG TRONG CHĂN NUÔI

- Chăn nuôi phát thải tới 18% tổng số khí nhà kính (tính quy đổi theo CO₂).

- Chăn nuôi tạo tạo ra 65% tổng lượng CH, 64% tổng lượng NH, do hoạt động của loài người tạo nên (Bùi Hữu Đoàn, Vũ Đình Tôn và Nguyễn Thế Hinh, 2021, Giáo trình Chuồng trại và quản lí chất thải chăn nuôi, Nhà xuất bản Học viện Nông nghiệp).

- Như vậy, chăn nuôi là một trong những nhân tố chính tạo ra các khí gây hiệu ứng nhà kính, biến đổi khí hậu toàn cầu.

- Ở Việt Nam, năm 2020, cả nước có khoảng:

+ 22,03 triệu con lợn.

+ 2,3 triệu con trâu.

+ 6,3 triệu con bò.

+ 517,7 triệu con gia cầm.

- Hằng ngày, vật nuôi thải ra một lượng phân và nước tiểu rất lớn, tương đương 5 - 8% khối lượng cơ thể.

- Ngoài ra, lượng thức ăn thừa, xác vật nuôi, vật dụng chăm sóc,... cũng làm tăng lượng chất thải.

- Người ta ước tính rằng chỉ có khoảng 60% lượng chất thải chăn nuôi được xử lí, phần còn lại được thải trực tiếp ra môi trường.

- Như vậy, chăn nuôi là nguồn phát sinh chất thải rất lớn.

- Khối lượng chất thải của vật nuôi thải vào môi trường ở Việt Nam năm 2015 (đơn vị 1000 tấn).

- Nguyên nhân chính gây ra ô nhiễm môi trường trong chăn nuôi là:

+ Do nguồn chất thải trong chăn nuôi không được quản lí và xử lí đúng kĩ thuật.

- Các chất thải chăn nuôi chủ yếu gồm:

+ Chất thải rắn (phân, chất độn chuồng, thức ăn thừa hoặc rơi vãi, xác vật nuôi,...).

+ Chất thải lỏng (nước tiểu, nước tắm, nước rửa chuồng,...).

+ Chất thải khí (khí thở của vật nuôi, khí do phân huỷ chất thải hữu cơ,...).

=> Để giảm thiểu ô nhiễm môi trường trong chăn nuôi cần phải kiểm soát tốt ba loại chất thải trên.

2. SỰ CẦN THIẾT PHẢI BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG TRONG CHĂN NUÔI

Bảo vệ môi trường trong chăn nuôi hiện nay là một vấn đề rất cấp thiết vì những lí do sau:

* Ô nhiễm môi trường trong chăn nuôi ảnh hưởng tới sức khoẻ con người

- Chất thải chăn nuôi có chứa các loại virus (H5N1, H1N1,...), vi khuẩn và kí sinh trùng có thể gây ra các dịch bệnh nguy hiểm cho con người.

- Ví dụ: Từ năm 2003 đến năm 2008, dịch cúm gia cầm (do virus H5N1 gây ra) đã lây truyền sang người và làm 100 trường hợp tử vong.

- Ngoài ra, các chất độc hại như NH₃, H₂S, kim loại nặng,... có trong chất thải chăn nuôi không được xử lí đúng kĩ thuật cũng ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khoẻ cộng đồng.

* Ô nhiễm môi trường trong chăn nuôi ảnh hưởng tới sức khoẻ của vật nuôi và lây lan dịch bệnh

- Chất thải chăn nuôi không được xử lí đúng kĩ thuật tiềm ẩn nguy cơ lây lan dịch bệnh cho vật nuôi, đặc biệt là các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm như:

+ Cúm gia cầm, dịch tai xanh, dịch tả lợn châu Phi,...

- Xử lí chất thải chăn nuôi đúng kĩ thuật sẽ giúp vật nuôi sinh trưởng tốt, giảm gánh nặng bệnh tật.

- Ví dụ: Theo kết quả của Dự án Cạnh tranh Chăn nuôi và An toàn Thực phẩm:

+ Tỉ lệ chết của lợn và gia cầm giảm từ 15% xuống còn 11,8%.

+ Thời gian vỗ béo cho lợn rút ngắn từ 136 ngày xuống 118 ngày và gia cầm từ 66 ngày xuống 58 ngày khi lồng ghép các biện pháp quản lí chất thải tốt.

* Chất thải chăn nuôi được xử lí đúng kĩ thuật sẽ giúp nâng cao hiệu quả kinh tế trong chăn nuôi

- Chất thải chăn nuôi được xử lí đúng kĩ thuật có thể tạo ra:

+ Nguồn phân bón hữu cơ tốt cho cây trồng.

+ Nguồn khí sinh học làm nhiên liệu,...

- Nhờ đó giảm chi phí mua phân bón và nhiên liệu, chi phí chăm sóc sức khoẻ liên quan đến các bệnh do chất thải chăn nuôi, đồng thời giúp:

+ Phục hồi các hệ sinh thái bị hư hại và môi trường bị ô nhiễm do chất thải chăn nuôi.

* Chăn nuôi phát thải các nguồn gây ô nhiễm môi trường, gây mất cân bằng sinh thái và gây biến đổi khí hậu toàn cầu

- Hiện nay, có nhiều biện pháp xử lí chất thải chăn nuôi như:

+ Công nghệ biogas, ủ phân, sử dụng chế phẩm sinh học,...

=> Giúp giảm thiểu ô nhiễm môi trường trong chăn nuôi.