Bài 17: Đặc điểm dân cư, xã hội Trung và Nam Mỹ. Khai thác, sử dụng và bảo vệ rừng A-ma-dôn SVIP

1. Đặc điểm dân cư, xã hội

a. Nguồn gốc dân cư Trung và Nam Mỹ

- Cư dân Trung và Nam Mỹ có nhiều nguồn gốc khác nhau:

 + Người Anh-điêng thuộc chủng tộc Môn-gô-lô-it.

 + Người Âu thuộc chủng tộc Ơ-rô-pê-ô-it (chủ yếu đến từ Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha).

 + Người gốc Phi thuộc chủng tộc Nê-grô-it.

- Hiện nay, phần lớn dân cư Trung và Nam Mỹ là người lai do sự hợp huyết giữa người gốc Tây Ban Nha, Bồ Đào Nam với người gốc Phi và người Anh-điêng. Sự hoà trộn này đã tạo nên nền văn hoá Mỹ La-tinh độc đáo, đồng thời là sự tương đồng về dân cư và xã hội giữa các nước Trung và Nam Mỹ.

b. Vấn đề đô thị hoá

- Là khu vực có tốc độ đô thị hoá nhanh nhất thế giới. Tỉ lệ dân đô thị khoảng 80% số dân (năm 2020).

- Ở một số nơi, quá trình đô thị hoá mang tính tự phát đã làm nảy sinh nhiều vấn đề như thất nghiệp, ô nhiễm môi trường, tệ nạn xã hội, tội phạm,...

c. Văn hoá Mỹ La-tinh

- Trước khi C. Cô-lôm-bô khám phá ra Tân thế giới, cư dân bản địa ở Trung và Nam Mỹ đã là chủ nhân của nhiều nền văn hoá cổ nổi tiếng: văn hoá May-a, văn hoá In-ca, văn hoá A-dơ-tếch.

- Sau khi người Âu gốc Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha sang xâm chiếm, sự pha trộn văn hoá của các dân tộc người đã hình thành ở Trung và Nam Mỹ một nền văn hoá Mỹ La-tinh độc đáo.

- Hàng năm, ở đây có rất nhiều lễ hội đặc sắc: Ca-na-van, Ô-ru-rô, La-ti-nô, Pa-rin-tin,... Ngôn ngữ chính là tiếng Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha thuộc ngữ hệ La-tinh.

2. Khai thác, sử dụng và bảo vệ rừng A-ma-dôn

a. Đặc điểm rừng A-ma-dôn

- Có diện tích hơn 5 triệu km², là rừng nhiệt đới rộng nhất thế giới, tập trung chủ yếu ở Bra-xin và Cô-lôm-bi-a. Khí hậu nóng ẩm quanh năm nên sinh vật rất phong phú.

- Rừng phát triển nhiều tầng:

 + Tầng trên (tầng vượt tán) là các loài cây thân gỗ cao 50 - 60 m. 

 + Tầng tán phần lớn là các cây gỗ cao 30 - 45 m. 

 + Tầng dưới tán chủ yếu là cây bụi, thảo mộc, cây gỗ nhỏ và các loài dây leo.

 + Tầng thảm tươi là nơi sinh sống của các loài cây ưa bóng tối.

- Động vật rất phong phú, gồm các loài sống trên cây, leo trèo giỏi, nhiều loài chim, vô số các côn trùng và nhiều loài sống dưới nước.

- Rừng A-ma-dôn được xem là "lá phổi xanh" của Trái Đất, là nguồn dự trữ sinh học quý giá, giúp điều hoà khí hậu, cân bằng sinh thái toàn cầu.

b. Vấn đề khai thác, sử dụng và bảo vệ rừng A-ma-dôn

- Trong nhiều năm qua, con người đã khai phá rừng A-ma-dôn để lấy gỗ, lấy đất canh tác, kha thác khoáng sản và làm đường giao thông khiến diện tích rừng A-ma-dôn bị suy giảm. Bên cạnh đó, các vụ cháy rừng cũng làm giảm diện tích rừng đáng kể.

Bảng 17.1. Diện tích rừng A-ma-dôn ở Bra-xin giai đoạn 1970 - 2019

- Bảo vệ rừng A-ma-dôn là nhiệm vụ cấp bách và quan trọng trong bối cảnh diện tích rừng bị suy giảm nhanh chóng. Các quốc gia trong khu vực rừng A-ma-dôn đã có nhiều biện pháp bảo vệ rừng như:

 + Tăng cường giám sát hoạt động khai thác rừng.

 + Trồng phục hồi rừng.

 + Tuyên truyền và đẩy mạnh vai trò của người dân bản địa trong việc bảo vệ rừng.