Bài 14. Vỏ địa lí. Quy luật thống nhất và hoàn chỉnh SVIP

1. Vỏ địa lí

 - Khái niệm: là vỏ của Trái Đất, ở đó có sự xâm nhập và tác động lẫn nhau của các vỏ bộ phận (thạch quyển, khí quyển, thuỷ quyển và sinh quyển).

 - Giới hạn: 

  + Giới hạn trên: tiếp giáp lớp ô-zôn.

 + Giới hạn dưới: kéo dài đến đáy vực thẳm ở đại dương và đến hết lớp vỏ phong hoá ở lục địa.

 - Độ dày: vào khoảng 30 - 35 km.

 - Vỏ địa lí hình thành và phát triển theo những quy luật địa lí chung, trong đó có một số quy luật chính là: quy luật thống nhất và hoàn chỉnh, quy luật địa đới, quy luật phi địa đới.

2. Quy luật thống nhất và hoàn chỉnh của vỏ địa lí

 a. Khái niệm

  - Là quy luật về mối quan hệ quy định lẫn nhau giữa các thành phần của toàn bộ cũng như mỗi bộ phận lãnh thổ trong vỏ địa lí.

  - Mỗi thành phần và lãnh thổ địa lí đều chịu tác động đồng thời và trực tiếp hoặc gián tiếp của nguồn năng lượng bức xạ Mặt Trời và các nguồn năng lượng bên trong Trái Đất. Tuy chúng có quá trình phát sinh và phát triển riêng nhưng luôn luôn chịu ảnh hưởng và tác động lẫn nhau, phụ thuộc vào nhau tạo nên một thể thống nhất và hoàn chỉnh.

 b. Biểu hiện

  - Trong tự nhiên, chỉ một thành phần hoặc yếu tố thay đổi sẽ dẫn tới sự thay đổi của các thành phần và yếu tố còn lại. Lúc đó, thiên nhiên sẽ hình thành nên một trạng thái mới, khác với ban đầu.

  - Có thể thấy qua một số ví dụ sau:

   + Ví dụ 1. Do lượng khí cac-bo-nic tăng lên quá mức trong khí quyển làm nhiệt độ không khí trên Trái Đất tăng. Từ đó, biến đổi khí hậu diễn ra với các biểu hiện: băng ở hai cực tan, nước biển dâng cao; các hiện tượng thời tiết cực đoan xảy ra nhiều hơn với tần suất dày hơn,...

   + Ví dụ 2. Phá rừng bừa bãi ở nhiều nơi trên Trái Đất đã làm thay đổi nhiều thành phần tự nhiên: lớp phủ thực vật bị xói mòn, động vật mất nơi cư trú, địa hình khu vực biến đổi,...

 c. Ý nghĩa thực tiễn

  Do vỏ địa lí có tính thống nhất và hoàn chỉnh nên khi tác động vào tự nhiên, con người có thể dự báo được các thay đổi của thành phần tự nhiên và cảnh quan theo chiều hướng tích cực hay tiêu cực đối với mình, từ đó có biện pháp hợp lí để sử dụng và bảo vệ tự nhiên.