Bài học cùng chủ đề
Báo cáo học liệu
Mua học liệu
Mua học liệu:
-
Số dư ví của bạn: 0 coin - 0 Xu
-
Nếu mua học liệu này bạn sẽ bị trừ: 0 coin\Xu
Để nhận Coin\Xu, bạn có thể:
Bài 11: Thủy quyển, nước trên lục địa SVIP
1. Khái niệm thủy quyển
- Thủy quyển là toàn bộ lớp nước bao quanh trái đất (biển, đại dương, trên lục địa, hơi nước trong khí quyển, nước trong đất đá, nước trong sinh vật).
- Mỗi bộ phận của thủy quyển đều có vai trò quan trọng. Lượng nước ngọt trong khí quyển và trên lục địa tuy chiếm tỉ lệ nhỏ nhưng có vai trò lớn để duy trì sự sống trên đất liền.
2. Nước trên lục địa
a, Các nhân tố ảnh hưởng đến chế độ nước sông
- Sông là dòng chảy thường xuyên tương đối lớn trên lục địa và đảo, được các nguồn nước mưa, nước ngầm, nước băng tuyết tan nuôi dưỡng.
- Sự thay đổi của lưu lượng nước sông có tính chu kì trong năm gọi là chế độ nước. Chế độ nước chịu ảnh hưởng chủ yếu bởi các đặc điểm địa lí tự nhiên của nguồn cung cấp và bề mặt khu vực.
* Ảnh hưởng của nguồn cung cấp nước
- Nguồn cấp nước (2 nguồn chính: nước ngầm và nước trên mặt):
+ Nước ngầm: điều tiết nước trong năm.
+ Nước trên mặt (nước mưa, băng tuyết tan): biến động theo mùa => ảnh hưởng lớn đến chế độ nước sông.
Ví dụ: Vào các tháng mưa nhiều hay đầu mùa xuân (băng tuyết tan) sông được cung cấp nhiều nước (lưu lượng nước sông vượt qua giá trị lưu lượng trung bình năm) => mùa lũ; ngược lại, các tháng mưa ít => mùa khô.
* Đặc điểm bề mặt lưu vực
- Địa hình:
+ Độ dốc địa hình làm tăng cường độ tập trung lũ.
+ Sườn đón gió thường có lượng nước cấp trên mặt dồi dào hơn sườn khuất gió.
- Hồ đầm và thực vật: điều tiết dòng chảy (làm giảm lũ).
- Sự phân bố và số lượng phụ lưu, chi lưu:
+ Nếu các phụ lưu tập trung trên 1 đoạn sông ngắn => dễ xảy ra lũ chồng lũ.
+ Nếu các phụ lưu phân bố đều theo chiều dài dòng chính => lũ kéo dài nhưng không quá cao.
+ Sông nhiều chi lưu => nước lũ thoát nhanh, chế độ nước sông bớt phức tạp.
b, Hồ
- Hồ là những vùng trũng chứa nước trên bề mặt Trái Đất, không thông với biển.
- Phân theo nguồn gốc hình thành, hồ bao gồm các loại sau:
Loại hồ | Đặc điểm | Ví dụ | Hình ảnh minh họa |
Hồ núi lửa | - Có nguồn gốc từ hoạt động của núi lửa. Các hồ núi lửa thường hình thành miệng núi lửa đã tắt và khá sâu. | - Hồ Quy-lo-toa (Ê-cu-a-đo). | |
Hồ kiến tạo | - Hình thành tại các nơi sụt lún, nứt vỡ trên mặt đất do các mảng kiến tạo di chuyển. | - Hồ Bai-can (Liên bang Nga). | |
Hồ móng ngựa | - Hình thành tại các khúc sông bị tách ra khỏi sông chính, sau khi chyển dòng. | - Hồ Tây (Hà Nội). | |
Hồ băng hà | - Hình thành ở các hố lõm do các khối đá được sông băng cổ mang theo bào mòn mặt đất bên dưới. | - Hệ thống Ngũ Hồ (Biên giới Hoa Kỳ và Ca-na-đa). | |
Hồ nhân tạo | - Do con người tạo nên. | - Hồ thủy điện Hòa Bình (Hòa Bình). |
c, Nước băng tuyết
- Khi lượng tuyết tan ra hàng năm ít hơn lượng tuyết rơi xuống, tuyết tích đọng lại và bị nén thành băng.
- Sau hàng trăm triệu năm, trọng lực khiến tuyết có thể dịch chuyển từ vài cm đến 30m/ngày, thành sông băng. Sông băng có quy mô rất lớn, làm biến đổi địa hình mà nó đi qua. Khi nhiệt độ tăng, bang tuyết tan ra, gây lũ cho các con sông trong vùng.
- Băng tuyết khá phổ biến ở vùng ôn đới, hàn đới, núi cao, chủ yếu ở cực Bắc và cực Nam.
Hình 1: Sông băng ở Nam Cực
d, Nước ngầm
- Nước ngầm tồn tại ở dưới bề mặt đất, do nước trên mặt (nước mưa, băng tuyết tan, sông, hồ) thấm xuống.
- Mực nước ngầm phụ thuộc và nguồn cung cấp nước, bề mặt địa hình, khả năng thấm nước của đất đá, lượng bốc hơi, lớp phủ thực vật. Nước ngầm có hàm lượng chất khoáng nhất định, thay đổi tùy theo khu vực, tính chất đất đá.
- Nước ngầm có vai trò quan trọng với tự nhiên và kinh tế xã hội, cung cấp nước ngọt, nguồn cấp nước cho sông hồ vào mùa khô, cố định đất đá tránh sụt lún.
- Hiện nay nước ngầm đang bị suy giảm và ô nhiễm do hoạt động khai thác không hợp lí, rác thải chôn lấp xử lí không đúng cách.
e, Các giải pháp bảo vệ nguồn nước ngọt
- Các nguồn nước ngọt trên thế giới đang bị suy giảm do nhiều nguyên nhân. Bảo vệ nguồn nước ngọt là yêu cầu cần thiết hiện nay của tất cả các quốc gia trên thế giới.
- Các giải pháp để bảo vệ nguồn nước ngọt:
+ Sử dụng nguồn nước ngọt một cách hiệu quả, tiết kiệm và tránh lãng phí.
+ Giữ sạch nguồn nước, tránh ô nhiễm nguồn nước ngọt.
+ Phân phối lại nguồn nước ngọt trên thế giới.
Bạn có thể đánh giá bài học này ở đây