Bài 11. Nước biển và đại dương SVIP

1. Một số tính chất của nước biển và đại dương

 a. Độ muối của nước biển và đại dương

  - Độ muối trung bình: 35‰.

  - Có nhiều chất hoà tan trong nước biển, đại dương nhưng muối biển là thành phần quan trọng nhất, trong đó 77,8% là muối ăn (muối na-tri-clo-rua).

  - Độ muối thay đổi theo không gian:

  + Độ muối cao nhất ở vùng chí tuyến (36,8‰), thấp hơn ở vùng xích đạo (34,5‰) và vùng cực (34‰).

  + Độ muối vùng ven biển thấp hơn ngoài khơi xa.

 b. Nhiệt độ của nước biển và đại dương

  - Nhiệt độ trung bình: 17,5⁰C.

  - Nhiệt độ nước biển và đại dương thay đổi: 

  + Theo vĩ độ: nhiệt độ cao nhất ở vùng xích đạo và nhiệt đới (26^​0C - 28^​0C), thấp dần về vùng cận nhiệt và ôn đới (10^​0C - 20^​0C) và thấp nhất ở vùng cực (5^​0C).

  + Theo mùa: nhiệt độ mùa hạ cao hơn mùa đông.

  + Theo độ sâu: từ mặt nước đến độ sâu khoảng 300 m, nhiệt độ giảm mạnh nhất; tuy nhiên, từ độ sâu khoảng 3000 m trở lên, nhiệt độ rất ít thay đổi.

2. Một số vận động chính của nước biển và đại dương

 a. Sóng

  - Khái niệm: là sự dao động của nước biển và đại dương theo chiều thẳng đứng.

  - Nguyên nhân:

   + Chủ yếu là do gió.

   + Ngoài ra, còn do động đất, núi lửa,...

  - Đặc điểm:

   + Gió càng mạnh, sóng càng to.

   + Các loại sóng: sóng lừng, sóng bạc đầu, sóng thần,...

  - Ảnh hưởng:

   + Tích cực: công nghiệp điện, du lịch,...

   + Tiêu cực: sóng thần,...

 b. Thuỷ triều

  - Khái niệm: là sự dao động của nước biển trong một ngày.

  - Nguyên nhân:  

   + Do sức hút của Mặt Trăng và Mặt Trời đối với Trái Đất.

   + Do lực li tâm khi Trái Đất tự quay quanh trục.

  - Đặc điểm:

   + Dao động thuỷ triều đạt giá trị lớn nhất khi Mặt Trăng, Mặt Trời, Trái Đất cùng nằm trên một đường thẳng => triều cường.

   + Dao động thuỷ triều đạt giá trị lớn nhất khi Mặt Trăng, Mặt Trời tạo với Trái Đất một góc vuông => triều kém.

  - Ảnh hưởng:

   + Tích cực: đánh bắt thuỷ sản, làm muối,...

   + Tiêu cực: hiện tượng ngập lụt,...

 c. Dòng biển

  - Khái niệm: là hiện tượng chuyển động của lớp nước biển trên mặt tạo thành các dòng chảy trong biển, đại dương.

  - Nguyên nhân:

   + Do các loại gió thổi thường xuyên.

   + Do sự chênh lệch nhiệt độ, độ muối,... giữa các vùng biển.

  - Đặc điểm:

   + Các dòng biển nóng: thường xuất phát ở hai cực, chảy về phía Tây, gặp lục địa chuyển hướng chảy về phía cực.

   + Các dòng biển lạnh: thường xuất phát ở khoảng vĩ tuyến 30⁰ - 40⁰ thuộc khu vực bờ Đông các đại dương, chảy về phía Xích đạo; hoặc xuất phát từ cực chảy về phía Đông.

   + Các dòng biển nóng và lạnh hợp lại tạo thành hoàn lưu của các đại dương ở từng bán cầu.

   + Ở các vùng biển gió mùa, thường xuất hiện các dòng biển đổi chiều theo mùa.

 - Ảnh hưởng:

   + Tích cực: cung cấp thuỷ sản, điều hoà khí hậu (dòng biển nóng),...

   + Tiêu cực: góp phần hình thành hoang mạc (dòng biển lạnh),...

3. Vai trò của biển, đại dương đối với sự phát triển kinh tế - xã hội

 Biển, đại dương có vai trò vô cùng quan trọng đối với xã hội loài người và ngày càng được coi trọng trong chiến lược phát triển của các quốc gia trên thế giới.

 - Cung cấp tài nguyên sinh vật (hải sản, rong biển,...).

 - Cung cấp tài nguyên khoáng sản (dầu mỏ, khí đốt, muối biển,...).

 - Cung cấp năng lượng (sóng biển, thuỷ triều,...).

 - Phát triển các ngành kinh tế biển (giao thông vận tải đường biển, du lịch biển,...).