Bài 1: Vị trí địa lí, đặc điểm tự nhiên châu Âu SVIP

I. VỊ TRÍ ĐỊA LÝ, HÌNH DẠNG, KÍCH THƯỚC

- Vị trí địa lí:

+ Châu Âu là bộ phận phía tây của lục địa Á – Âu, ngăn cách với châu Á bởi dây U-ran.

+ Phần lớn lãnh thổ châu Âu nằm giữa các vĩ tuyến 36°B và 71°B, chủ yếu thuộc đới ôn hoà của bán cầu Bắc.

- Kích thước:

 Diện tích châu Âu trên 10 triệu km², so với các châu lục khác, chỉ lớn hơn châu Đại Dương.

- Hình dạng:

 Đường bờ biển bị cắt xẻ mạnh, tạo thành nhiều bán đảo, biển, vũng vịnh ăn sâu vào đất liền.

II. ĐẶC ĐIỂM TỰ NHIÊN

1. Địa hình

Châu Âu có hai khu vực địa hình: đồng bằng và miền núi.

- Khu vực đồng bằng chiếm 2/3 diện tích châu lục, gồm: đồng bằng Bắc Âu, đồng bằng Đông Âu, các đồng bằng trung lưu và hạ lưu Đa-nuýp...

- Khu vực miền núi chia ra làm hai phần bao gồm:

 + Địa hình núi già phân bố ở phía bắc và trung tâm châu lục, gồm các dãy: Xcan-đi-na-vi, U-ran.

 + Địa hình núi trẻ phân bố chủ yếu ở phía nam, gồm các dãy An-pơ, Các-pát, Ban-căng... Phần lớn là các núi có độ cao trung bình dưới 2.000 m.

2. Khí hậu

- Khí hậu châu Âu có sự phân hoá từ bắc xuống nam và từ tây sang đông tạo nên các đới và kiểu khí hậu khác nhau.

- Đới khí hậu cực và cận cực quanh năm giá lạnh, lượng mưa trung bình năm dưới 500 mm.

- Đới khí hậu ôn đới có sự phân hóa thành các kiểu khí hậu khác nhau.

 + Khí hậu ôn đới hải dương: ôn hòa, mùa đông tương đối ẩm mùa hạ mát, có mưa quanh năm, lượng mưa trung bình năm từ 800-1000 mm trở lên.

 + Khí hậu ôn đới lục địa: mùa đông lạnh và khô, mùa hạ nóng và ẩm. Lượng mưa nhỏ, trung bình năm chỉ trên dưới 500 mm, mưa chủ yếu vào mùa hạ.

- Đới khí hậu cận nhiệt ở châu Âu chỉ có một kiểu là cận nhiệt địa trung hải, mùa hạ nóng và khô, thời tiết ổn định; mùa đông ấm và mưa nhiều hơn. Lượng mưa trung bình năm khoảng 500 – 700 mm.

- Ngoài ra, khí hậu ở các vùng núi có sự phân hoá theo độ cao.

3. Sông ngòi

 Sông ngòi châu Âu có lượng nước dồi dào, chế độ nước rất phức tạp do được cung cấp nước từ nhiều nguồn mưa, tuyết tan, băng hà núi cao... Hệ thống kênh đào ở châu Âu rất phát triển, nhờ đó giao thông đường sông thuận lợi.

4. Đới thiên nhiên

Thiên nhiên Châu Âu phân hóa thành hai đới chính.

+ Đới lạnh: chiếm một diện tích không đáng kể, bao gồm một phần nhỏ ở Bắc Âu, và các đảo, quần đảo ở Bắc Băng Dương, do ở vĩ độ cao nên khí hậu lạnh và ẩm quanh năm. Thực vật chủ yếu có rêu và địa y, động vật nghèo nàn bao gồm chó sói, cú bắc cực và một số loài khác.

+ Đới ôn hòa: chiếm phần lớn lãnh thổ Châu Âu thiên nhiên phân hóa đa dạng. Ven biển phía tây có rừng lá rộng và rừng hỗn hợp, vào sâu trong nội địa có rừng lá kim, thảo nguyên. Về phía đông nam mùa đông ngắn, mùa hạ nóng, lượng mưa giảm, cảnh quan chủ yếu là hoang mạc và bán hoang mạc. Về phía nam do ảnh hưởng của khí hậu cận nhiệt Địa Trung Hải thực vật phổ biến là rừng lá cứng, động vật như nai, sóc...