Diễn biến:

- Khi Pháp tấn công Hà Nội, Tổng đốc Hoàng Diệu chỉ huy quân đội chiến. Thành Hà Nội lúc này thất thủ.

- Hoàng Tá Viên và Trương Quang Đản đã đem quân chốt giữ Tây Sơn, Bắc Ninh, hình thành hai gọng kìm áp sát Hà Nội.

- Phòng vây của quân dân ta xung quanh Hà Nội ngày càng siết chặt buộc Ri-vi-e phải đưa quân từ Nam Định về ứng cứu nhưng đến Cầu Giấy thì đã bị chặn đánh, nhiều tên giặc bị tiêu diệt, tổng thống chỉ huy quân Pháp ở Bắc Kì là Ri-vi-e cũng bị tiêu diệt. Chiến thắng Cầu Giấy lần thứ hai đã thể hiện rõ quyết tâm tiêu diệt giặc của quân ta.

Bốn câu cuối bài thơ thể hiện tâm trạng, cảm xúc của người chiến sĩ cách mạng chốn tù ngục. Trước khung cảnh tràn đầy sức sống của mùa hè, tâm trạng của nhà thơ dường như đang bí bách, ngột ngạt hơn bao giờ hết. Bài thơ mở đầu bằng tiếng chim tu hú và kết thúc cũng bằng tiếng tu hú. Phải chăng mỗi lần kêu của nó đều gợi về cuộc sống tự do bên ngoài và thân phận tù tội? Tiếng chim mở đầu bài thơ là tín hiệu của mùa hè, nhưng ở đây lại như tiếng gọi thúc giục người chiến sĩ phá tan ngục tù để trở về với cuộc sống khoáng đạt, tự do. Sức sống mãnh liệt của mùa hè chính là sức sống mãnh liệt của tuổi trẻ khát khao lí tưởng cách mạng, khát khao hoạt động, cống hiến cho dân, cho nước. Tâm trạng đau khổ, uất ức bật thốt lên thành lời thơ thống thiết. Cách ngắt nhịp bất thường kết hợp với các động từ mạnh: "đạp", "ngột", "chết uất" và một loạt từ cảm thán: "ôi!", "làm sao", "thôi!" đặc tả cái cảm giác uất hận cao độ và niềm khát khao cháy bỏng muốn thoát khỏi cảnh tù ngục, trở về với cuộc sống tự do bên ngoài của người thanh niên yêu nước đang bị giam cầm trong lao tù đế quốc.