10. Cấu tạo tiếng - Cấu tạo vần:

A) Ghi nhớ:

1. Tiếng gồm 3 bộ phận : phụ âm đầu, vần và thanh điệu.

- Tiếng nào cũng có vần và thanh. Có tiếng không có phụ âm đầu.

- Tiếng Việt có0 6 thanh: thanh ngang (còn gọi là thanh không), thanh huyền, thanh sắc, thanh hỏi, thanh ngã, thanh nặng.

- 22 phụ âm : b, c (k,q), ch, d, đ, g (gh), h, kh, l, m, n, nh, ng (ngh), p, ph, r, s, t, tr, th, v, x.

- 11 nguyên âm: i, e, ê, ư, u, o, ô, ơ, a, ă, â.

2. Vần gồm có 3 phần : âm đệm, âm chính  , âm cuối.

* Âm đệm:

- Âm đệm được ghi bằng con chữ u và o.

+ Ghi bằng con chữ o khi đứng trước các nguyên âm: a, ă, e.

+ Ghi bằng con chữ u khi đứng trước các nguyên âm y, ê, ơ, â.

- Âm đệm không xuất hiện sau các phụ âm b, m, v, ph, n, r, g. Trừ các trường hợp:

          + sau ph, b: thùng phuy, voan, ô tô buýt (là từ nước ngoài)

+ sau n: thê noa, noãn sào (2 từ Hán Việt)

+ sau r: roàn roạt.(1 từ)

+ sau g: goá (1 từ)

* Âm chính: Trong Tiếng Việt, nguyên âm nào cũng có thể làm âm chính của tiếng.

- Các nguyên âm đơn: (11 nguyên âm ghi ở trên)

- Các nguyên âm đôi : Có 3 nguyên âm đôi và được tách thành 8 nguyên âm sau:+ iê:

àGhi bằng ia khi phía trước không có âm đệm và phía sau không có âm cuối (VD: mía, tia, kia,...)

àGhi bằng yê khi phía trước có âm đệm hoặc không có âm nào, phía sau có âm cuối (VD: yêu, chuyên,...)

àGhi bằng ya khi phía trước có âm đệm và phía sau không có âm cuối (VD: khuya)

àGhi bằng iê khi phía trước có phụ âm đầu, phía sau có âm cuối (VD: tiên, kiến,...)

+ uơ:àGhi bằng ươ khi sau nó có âm cuối ( VD: mượn,...)

         àGhi bằng ưa khi phía sau nó không có âm cuối (VD: mưa,...)

+ uô:àGhi bằng uô khi sau nó có âm cuối (VD: muốn,...)

àGhi bằng ua khi sau nó không có âm cuối (VD: mua,...)

* Âm cuối:  - Các phụ âm cuối vần : p, t, c (ch), m, n, ng (nh)

           - 2 bán âm cuối vần : i (y), u (o)

B) Bài tập thực hành:

Bài tập 1:Hãy cho biết cấu tạo vần của các tiếng sau:

Nhoẻn cười, huy hiệu, hoa huệ, thuở xưa, khuây khoả, ước muốn gì, khuya khoắt, khuyên giải, tia lửa, mùa quýt, con sứa, con sếu,....

Nhà cao sừng sững như núi
Mấy chăm cửa sổ gió gieo
Đường lên đi vào trong ruột
Quanh co như Páo neo đèo."
      (Nguyễn Thái Vận)
Đoạn thơ trên có bao nhiêu lỗi chính tả?

•  chìm nghỉm
•  sâm lăng
•  trăn trở
•  triền miên