KHTN 6 SVIP

BÀI 18 – ĐA DẠNG NẤM

Môn học: Khoa học tự nhiên 3 lớp 6

Kế hoạch chung

HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

I. Sự đa dạng của nấm

1. Mục tiêu:

• Quan sát hình ảnh và mô tả được các hình dạng chủ yếu của nấm.

• Kể tên được các loại nấm và môi trường sống của chúng.

Từ đó nhận ra được sự đa dạng của nấm về hình dạng, môi trường sống và phân loại được 3 nhóm nấm dựa vào cấu trúc của cơ quan bào tử.

2. Nội dung:

C1. Kể tên các loại nấm trong hình 18.1? Chúng có hình dạng như thế nào và môi trường sống của chúng?

C2. Vì sao Nấm không thuộc giới Thực vật hay giới Động vật vì:

C3. Nêu các đặc điểm để nhận biết nấm?

C4. Nấm có cách dinh dưỡng như thế nào?

C5. Lập bảng để phân biệt các nhóm nấm (tên nhóm nấm, đặc điểm, ví dụ đại diện).

C6. Câu hỏi. Kể tên một số loại nấm mà em biết và phân chia các loại nấm đó vào từng nhóm nấm cho phù hợp.

C7. Hãy quan sát một số loại nấm (nấm mộc nhĩ, nấm rơm, nấm mỡ, nấm trứng…) Và mô tả hình dạng của chúng.

c. Sản phẩm:

C1. Hãy nêu tên mỗi loại nấm trong hình 18.1.

C 2. Vì sao Nấm không thuộc giới Thực vật hay giới Động vật vì:

- Nấm sống dị dưỡng hoại sinh, không có lục lạp nên không thể quang hợp giống thực vật.

- Nấm không có khả năng di chuyển như động vật

- Nấm có thành tế bào bằng kitin chứ không phải là cellulose như thực vật hay không có thành tế bào như động vật.

C3. Nêu các đặc điểm để nhận biết nấm.?

- Nấm là tế bào nhân thực, có thành tế bào cấu tạo từ kitin

- Nấm là sinh vật dị dưỡng hoại sinh

- Nấm có dạng cơ thể đơn bào hoặc đa bào

- Một số nấm lớn có cơ quan sinh sản gọi là quả thể (mũ nấm)

- Nấm tự do sống ở nơi có độ ẩm cao, các thân cây gỗ mục hoặc đống rơm, rạ…

C4. Nấm có cách dinh dưỡng như thế nào?

- Cách dinh dưỡng của nấm là dị dưỡng hoại sinh

C 5. Lập bảng để phân biệt các nhóm nấm (tên nhóm nấm, đặc điểm, ví dụ đại diện).

- Nấm được chia thành 3 nhóm:

=> Nấm đa dạng về đặc điểm hình thái và môi trường sống.

Tất cả các loài nấm được xếp vào giới Nấm: là những sinh vật nhân thức, đơn bào hoặc đa bào, sống dị dưỡng.

- Một số lọai nấm: nấm kim châm, nấm mốc, nấm linh chi, nấm men, nấm rơm, nấm đùi gà, nấm mèo (mộc nhĩ), …

- Nấm sống ở nhiều môi trường khác nhau: trong không khí, trong nước, trong đất, trong cơ thể người và các sinh vật sống khác.

- Nấm chủ yếu ở những nơi nóng ẩm, giàu dinh dưỡng, một số sống được ở điều kiện khắc nghiệt.

C6. Câu hỏi. Kể tên một số loại nấm mà em biết và phân chia các loại nấm đó vào từng nhóm nấm cho phù hợp.

Trả lời:

Các loại nấm em biết:

- Nấm hương, nấm mỡ, nấm sò, nấm kim châm, nấm đùi gà…

- Tất cả những loại nấm trên đều thuộc nhóm nấm đảm.

C7. Hãy quan sát một số loại nấm (nấm mộc nhĩ, nấm rơm, nấm mỡ, nấm trứng…) Và mô tả hình dạng của chúng.

Trả lời:

- Mô tả hình dạng của nấm rơm: Nấm rơm trong tự nhiên thường mọc đơn độc hoặc dày từng cụm trên rơm, rạ. Nấm rơm ban đầu nằm trong bao chung có hình trứng khi còn non. Khi phát triển hơn, mũ nấm phá vỡ bao chung và vươn ra ngoài. Lúc này, chúng có dạng núm hoặc bán cầu dẹp màu nâu, đen hoặc xám. Thịt nấm có màu xám trắng, cuống nhẵn, thân ngắn mẫm, gốc hơi phình dạng củ đặc thịt.

- Mô tả hình dạng của nấm mộc nhĩ: Mộc nhĩ là một loại nấm phát triển trên các thân cành hay cây gỗ mục của nhiều loại cây khác nhau. Mặt trên nấm nhẵn, mặt dưới có phủ một lớp lông màu nâu. Mô nấm chứa chất keo và mặt sinh sản nhẵn hoặc nhăn, được phủ một lớp phấn trắng do các bào tử phóng ra khi nấm trưởng thành.

- Mô tả hình dạng của nấm mỡ: Nấm mỡ hoang dại có mũ nấm màu xám - nâu nhạt, đường kính mũ nấm 5 - 10 cm. Thân nấm hình trụ cao 5 - 6 cm. Với các chủng nấm trồng được lựa chọn có màu sáng hơn

II. Vai trò và tác hại của nấm.

1. Mục tiêu:

- Trình bày được vai trò và tác hại của nấm trong tự nhiên và trong đời sống con người.

2. Nội dung:

• Hoàn thành phiếu học tập số 1,2

C1.  Lập bảng về các loại nấm đã học và vai trò, tác hại của mỗi loại nấm đó. PHIẾU HT SỐ 1

C2. Quan sát Hình 18.8. nêu một số tác hại do nấm gây ra ở sinh vật

C3 Kể tên các nấm mà em biết. nêu vai trò đối với con người? PHIẾU HT SỐ 2

C4 Vì sao nói. Nấm có vai trò rất quan trọng trong việc làm sạch môi trường sống trên trái đất?

C5. Kể tên những tác hại do nấm gây ra? Đề xuất một số biện pháp phòng tránh các bệnh do nấm?

3. Sản phẩm:

C1.  Lập bảng về các loại nấm đã học và vai trò, tác hại của mỗi loại nấm đó.

C2. Quan sát Hình 18.8. nêu một số tác hại do nấm gây ra ở sinh vật

1. Nấm gây bệnh đạo ôn ở lúa

2. Nấm gây bệnh hắc lào ở da người

3. C. Nấm gây bệnh lang ben ở người

4. Nấm gây bệnh ở mèo

C3 Kể tên các nấm mà em biết. nêu vai trò đối với con người?

C4 Vì sao nói. Nấm có vai trò rất quan trọng trong việc làm sạch môi trường sống trên trái đất?

+ Trong tự nhiên: tham gia vào quá trình phân hủy chất thải và xác động vật, thực vật thành các chất đơn giản cung cấp cho cây xanh và làm sạch môi trường.

C5 Kể tên những tác hại do nấm gây ra? Đề xuất một số biện pháp phòng tránh các bệnh do nấm? Nêu vai trò và tác hại của nấm.

Trả lời:

- Vai trò của nấm:

+ Nhiều loại nấm được sử dụng làm thức ăn ví dụ như nấm rơm, nấm đùi gà, mộc nhĩ.

+ Một số nấm được sử dụng làm dược liệu như nấm linh chi, đông trùng hạ thảo, sản xuất thuốc kháng sinh ví dụ như nấm mốc Penicillium.

+ Một số nấm được sử dụng trong chế biến thực phẩm, ví dụ nấm mốc dùng trong sản xuất tương, nấm men dùng trong sản xuất bánh mì, bia, rượu nếp.

+ Một số nấm kí sinh trên côn trùng được sử dụng để sản xuất thuốc trừ sâu, ví dụ nấm mốc kí sinh trên côn trùng được sử dụng để làm thuốc diệt côn trùng.

- Tác hại của nấm:

+ Có một số loại nấm có thể gây ngộ độc thậm chí tử vong.

+ Một số loại nấm kí sinh gây bệnh cho người, động vật và thực vật.

Luyện tập

1. Mục tiêu: Hệ thống được một số kiến thức đã học về: đa dạng nấm, vai trò và một số tác hại do nấm gây ra. Em hãy hệ thống lại kiến thức bài học bằng “Sơ đồ tư duy”

Vận dụng. tìm tòi mở rộng

1. Nấm độc tán trắng (Amanita verna)

- Mọc thành từng cụm hoặc đơn chiếc trên mặt đất trong rừng và một số nơi khác...

- Mũ nấm: Màu trắng, bề mặt mũ nhẵn bóng, lúc non đầu tròn hình trứng, mũ nấm đính chặt vào cuống. Khi trưởng thành mũ nấm phẳng với đường kính khoảng 5 – 10 cm. Khi già mép mũ có thể cụp xuống.

- Phiến nấm: Màu trắng.

- Cuống nấm: Màu trắng, có vòng dạng màng ở đoạn trên gần sát với mũ.

- Chân cuống phình dạng củ và có bao gốc hình đài hoa.

- Thịt nấm: Mềm, màu trắng, mùi thơm dịu.

- Độc tố chính: các amanitin (amatoxin) có độc tính cao

2. Nấm mũ khía nâu xám (Inocybe fastigiata hoặc Inocybe rimosa)

- Mọc trên mặt đất trong rừng, nơi có nhiều lá cây mục nát và một số nơi khác...

- Mũ nấm hình nón đến hình chuông, đỉnh nhọn, có các sợi tơ màu từ vàng đến nâu tỏa ra từ đỉnh mũ xuống mép mũ nấm.

- Khi già, mép mũ nấm bị xẻ ra thành các tia riêng rẽ; đường kính mũ nấm 2 – 8cm.

- Phiến nấm lúc non mầu hơi trắng gắn chặt vào cuống nấm và khi già có màu xám hoặc nâu tách rời khỏi cuống nấm.

- Cuống nấm: Mầu từ hơi trắng đến vàng nâu dài 3-9cm, không có vòng cuống.

- Thịt nấm: màu trắng

- Độc tố chính: muscarin

3. Cây nấm độc Podostroma cornu-damae

- Nấm Podostroma cornu-damae, tiếng Việt gọi là san hô lửa độc, là một loại nấm quý hiếm này có nguồn gốc từ châu Á, đã gây ra một số trường hợp tử vong ở Nhật Bản và Hàn Quốc.

- Cây nấm độc có phần thân quả (hay còn gọi là thể quả hoặc thể bào tử) màu đỏ này chứa độc tố mạnh có tên gọi là trichothecene, có thể gây suy đa cơ quan khi ăn. 

- Các triệu chứng ngộ độc bao gồm đau dạ dày, bong tróc da, rụng tóc, hạ huyết áp, hoại tử gan, suy thận cấp và dẫn đến tử vong nếu không được điều trị kịp thời.

HƯỚNG DẪN TÌM HIỂU BÀI SAU

• Học bài và làm bài tập trong sách giáo khoa

• Nghiên cứu nội dung chuẩn bị cho bài 19 tiếp theo

Các nhóm thực vật

Thực vật không có mạch dẫn

Thực vật có mạch dẫn, không có hạt

Thực vật có mạch dẫn, có hạt, không có hoa

Thực vật có mạch dẫn, có hạt và có hoa