Dẫn chứng NLXH SVIP

NỘI DUNG CHUYÊN ĐỀ:

1. Các lỗi học sinh thường mắc khi đưa dẫn chứng.

Qua quan sát của người viết, thường khi viết bài nghị luận xã hội (nhất là dạng tư tưởng đạo lý), học sinh dễ mắc phải hai lỗi:

Chọn dẫn chứng chưa phù hợp, hoặc dẫn chứng không liên quan đến vấn đề nghị luận, hoặc dẫn chứng chưa cụ thể, tiêu biểu, xác thực. Lỗi này có nguyên nhân do học sinh thiếu vốn dẫn chứng, có thể khắc phục bằng cách tổ chức các hoạt động cho học sinh sưu tầm.

Lỗi thứ hai khó sửa hơn, đó là học sinh tìm dẫn chứng rồi nhưng viết dẫn chứng không đạt. Lỗi thường gặp nhất vẫn là sa đà, kể lể. Đối với học sinh khá thì lỗi hay mắc là các em chưa biết liên kết dẫn chứng với các lí lẽ và với vấn đề nghị luận. Nguyên nhân của lỗi thứ hai này là do các em viết đoạn văn một cách bản năng, chưa có sự hình dung về trật sự sắp xếp ý cũng như mối liên hệ giữa các ý trong mạch lập luận của mình.

2. Một số lưu ý khi đưa dẫn chứng vào bài viết nghị luận xã hội:

Dẫn chứng tiêu biểu, mới mẻ (càng gần thời điểm thi càng ấn tượng). Những dẫn chứng đã quen thuộc, được sử dụng nhiều lần sẽ kém hấp dẫn. Do đó học sinh cần thường xuyên cập nhật thông tin, ghi chép lại một cách có hệ thống để khi làm bài vận dụng một cách linh hoạt.

Số lượng dẫn chứng vừa đủ (khoảng từ 2 hoặc 3 dẫn chứng thực sự tiêu biểu)

Dẫn chứng đưa vào trong bài viết nên là dẫn chứng xuất phát từ cuộc sống (Hạn chế lấy dẫn chứng trong các tác phẩm văn học).

Không nên lấy dẫn chứng chung chung, mơ hồ, không liên quan tới vấn đề nghị luận.

Khi đưa dẫn chứng, cần phân tích dẫn chứng (với dung lượng khoảng 1 hoặc 2 câu văn)

3. Cách đưa dẫn chứng vào bài viết nghị luận xã hội.

Các loại dẫn chứng

Dẫn chứng trong văn nghị luận xã hội có 04 dạng cơ bản là:

+ Dẫn chứng bằng số liệu (số liệu người chết vì tai nạn giao thông, số liệu học sinh, thanh niên yêu sớm, số liệu nạo phá thai tuổi vị thành niên, số liệu về tình trạng bạo lực học đường, số lượng người nhiễm HIV, số lượng đầu sách mà người Việt Nam đọc trong 1 năm …)

+ Dẫn chứng bằng những sự việc, hiện tượng xảy ra trong cuộc sống (ô nhiễm môi trường, biến đổi khí hậu, siêu thị 0 đồng, ATM gạo cho người nghèo, những tấm lòng thiện nguyện trong đại dịch, chương trình “sóng và máy cho em”…)

+ Dẫn chứng bằng những nhân vật nổi tiếng phù hợp với vấn đề nghị luận (tùy từng vấn đề nghị luận, người viết lấy dẫn chứng cho phù hợp. Ví dụ Nick Vujicic – một người bất hạnh khi cơ thể bị khiếm khuyết không có tay không có chân nhưng anh đã vượt lên số phận nghiệt ngã và trở thành người truyền lửa, tiếp nghị lực sống cho biết bao người cùng cảnh ngộ và ngay cả những con người bình thường; J.K Rowling – tác giả của Harry Porter - bộ truyện tranh bán chạy của thời đại. Ít ai biết rằng, bà là một người mẹ đơn thân viết tác phẩm trong hoàn cảnh thất nghiệp, tuyệt vọng, nuôi con nhờ vào số tiền trợ cấp xã hội ít ỏi, vừa ru con ngủ vừa viết truyện tại một quán cà phê tồi tàn. Khi bộ truyện của bà ra đời đã bị rất nhiều nhà xuất bản từ chối in ấn. Nhưng bằng sự kiên trì, ý chí nghị lực bà đã theo đuổi đến cùng và đạt thành công, trở thành nhà văn nổi tiếng và trở thành tỷ phú nhờ viết sách…Bên cạnh đó học sinh cũng có thể ghim lại một số nhân vật nổi tiếng mà cuộc đời, sự đóng góp của họ đã trở thành bài học quý giá cho nhiều người như Steve Jobs – CEO của hãng Apple, Harland Sanders – người sáng lập ra thương hiệu gà rán nổi tiếng thế giới KFC, Edison – nhà khoa học với những phát minh vĩ đại trong lịch sử; Walt Disney – nổi tiếng với hãng phim hoạt hình cùng tên, Hồ Chí Minh – tấm gương về tự học, tự rèn, tình yêu nước mãnh liệt, Chu Văn An – người được coi là ngườ thầy của mọi thời đại đã dành cả cuộc đời để cống hiến cho sự nghiệp giáo dục với triết lí nhân văn cao đẹp…

+ Dẫn chứng bằng những câu nói nổi tiếng (Đầu tiên: hãy nghĩ. Thứ hai: hãy tin. Thứ ba: hãy mơ. Thứ tư: hãy dám – Walt Disney; Tôi đã trượt hơn 9000 cú ném trong sự nghiệp của mình. Tôi đã thua gần 300 trận đấu. Hai mươi sáu lần tôi được tin tưởng giao cho cú ném quyết định trận đấu, và đã trượt. Tôi đã thất bại hết lần này tới lần khác trong đời mình. Và đó chính là lí do tôi thành công – Michael Jordan, Ai cũng có thể trở thành những “con người lớn” bằng hai cách, làm được những việc lớn hoặc làm được những việc nhỏ với một tình yêu cực lớn – Giản Tư Trung…)

Đối với 4 loại dẫn chứng trên, kiểu đề nghị luận về một hiện tượng đời sống thường dùng dẫn chứng bằng số liệu hoặc dẫn chứng bằng sự việc, hiện tượng xảy ra. Kiểu đề nghị luận về một tư tưởng đạo lí, lối sống thường dùng dẫn chứng là những nhân vật nổi tiếng và dẫn chứng bằng việc trích dẫn những câu nói hay, giàu ý nghĩa về vấn đề nghị luận.

Dẫn chứng có thể đưa theo 3 bước sau:

+ Bước 1: Xác định vấn đề nghị luận thuộc dạng nào (nghị luận về hiện tượng đời sống hoặc tư tưởng, đạo lí)

+ Bước 2: Xác định một số dẫn chứng tiêu biểu nhất (bản thân hiểu rõ nhất)

+ Bước 3: Nêu và phân tích dẫn chứng, xoáy sâu vào vấn đề trọng tâm.

4. Một số dẫn chứng thường dùng:

* Cho và nhận

Những bình trà đá miễn phí đặt tại vỉa hè tại Sài Gòn hay các tỉnh thành khác của Việt Nam. Hành động đơn giản nhưng giàu ấm áp tình người, xây dựng nên hình ảnh con người Việt Nam thân thiện, hiếu khách, giàu lòng nhân ái và nhân hậu.

Anh Trần Phước Hòa ở quận Bình Tân là người đã xây dựng hệ thống quán cơm chay giá 5000 đồng để giúp đỡ những người gặp hoàn cảnh khó khăn. “Việc quan sát bà con đến ăn ở quán, hỏi họ dăm ba câu đã thành thói quen của tôi. Tôi cảm thấy ấm lòng mình khi họ được no bụng”. (Theo tuoitre).

* Vượt khó -Thành công

O. Henry là nhà văn nổi của nước Mĩ, từ thuở nhỏ đã đi chăn bò, chăn dê và làm thuê để kiếm sống. Tác giả từng làm kế toán nhưng bị tình nghi là ăn trộm tiền và phải đi tù. Sau khi ra tù, ông bắt sau viết truyện ngắn và trở nên nổi tiếng, tác phẩm của ông được nhiều người nghiên cứu và trở thành sách bắt buộc học ở đại học.

Bill Gates là người từ nhỏ đã say mê toán học, đậu vào ngành luật của ĐH Harvard, nhưng với niềm đam mê máy tính, ông đã nghỉ học và cùng một người bạn mở công ty Microsoft. Bằng chính tài năng, sự cố gắng, chăm chỉ và nỗ lực mỗi ngày Bill Gates đã trở thành người giàu nhất thế giới và dành 95% tài sản của mình để làm từ thiện.

Jack Ma là sinh ra trong gia đình khó khăn nhưng với tinh thần vượt khó, bất kể trời nắng mưa ông đều đạp xe đạp hơn 40 phút để đến khách sạn Hàng Châu để giao tiếp với khách nước ngoài. Mặc dù gặp rất nhiều khó khăn trong sự nghiệp nhưng ông không bao giờ bỏ cuộc. Chính những nỗ lực không ngừng ấy đã giúp ông trở thành vị tỷ phú thành đạt nhất hiện nay tại Trung Quốc.

* Nghị lực sống

Nick Vujicic là một chàng trai người Úc với bộ dạng nhỏ bé theo đúng nghĩa, bởi tay chân của anh đã bị số phận vô tình cướp đi. Thế nhưng nghị lực và bản lĩnh của chàng trai lại không nhỏ bé, anh đã sống một cuộc đời đáng sống cố gắng gấp 2 - 3 lần người bình thường. Cuối cùng anh vẫn cưới vợ, sinh con, chơi thể thao, sống mọi hoạt động bình thường và du lịch khắp thế giới để truyền cảm hứng từ câu chuyện của chính bản thân

Thomas Edison là nhà khoa học, nhà phát minh vĩ đại của thế giới với một nghị lực phi thường. Thầy giáo của Edison từng mắng ông là “dốt tới mức không thể học được bất cứ cái gì”. Tuy nhiên, sau này Edison là một nhà phát minh vĩ đại nhất lịch sử nhân loại. Hãy cứ sống bằng chính nghị lực và bản lĩnh của chúng ta chắc chắn sẽ gặt hái được quả ngọt.

* Dũng cảm

La Văn Cầu là vị anh hùng dân tộc, khao khát được giải phóng đất nước, tham gia chiến đấu 29 trận trong các cương vị chiến sĩ và chỉ huy. Tấm gương La Văn Cầu cổ vũ phong trào thi đua giết giặc lập công và thành lá cờ đầu trong phong trào thi đua sử dụng bộc phá công đồn, một hình thức chiến thuật mới quân đội ta mở ra từ chiến dịch Biên giới 1950.

Nguyễn Văn Nam là học sinh lớp 12T7 của trường THPT Đô Lương 1 tỉnh Nghệ An. Khi gặp các e học sinh chới với giữa dòng nước, Nam đã nhanh chóng lao xuống cứu người. Tuy nhiên, sau khi cứu được 4 học sinh vào bờ thì thấy vẫn còn 1 em đang dần bị ngạt nước, cậu đã dùng hết sức lực để cứu em vào bờ và bị kiệt sức nên đã bị nước cuốn trôi.

* Trung thực và thiếu trung thực

Bác Hồ là người hội tụ đầy đủ tất cả những gì về đức tính tốt đẹp con người, trong đó có đức tính trung thực. Bác thẳng thắn chỉ ra những con đường sai của các bậc tiền bối của mình, phê phán những cán bộ Đảng viên dấu dốt hay đạo đức giả. Không những thế đức tính trung thực còn là một trong những tư tưởng mà Hồ Chí Minh gây dựng tích lũy được trong quá trình hoạt động của mình.

Chu Văn An là nhà nho, hiền triết, nhà sư phạm mẫu mực vào cuối thời Trần. Ông nổi tiếng trung thực và không hám danh lợi. Không vì học trò là quan to mà ông dựa dẫm, trong mọi trường hợp ông đều thẳng thắn phê bình cái sai không kể đó là ai.

Nhiều học sinh trong giờ kiểm tra đã quay cóp và sử dụng tài liệu để đạt được điểm cao.

Hàng trăm phụ huynh ở Ấn Độ bất chấp quy chế thi mà vứt tài liệu vào phòng thi cho con em mình khiến các nhà chức trách phải đau đầu.

* Lòng hiếu thảo

Chử Đồng Tử là một chàng trai sinh ra trong một gia đình nghèo, sống cùng cha nhưng hai cha con chỉ có 1 chiếc khố và cùng chia nhau mặc. Đến khi cha mất, chàng không nỡ tang trần cho cha nên đã dùng chiếc khố duy nhất để an táng cha yên nghỉ, còn mình thì ở trần, tiếp tục cuộc sống hàng ngày trước đây.

* Tha thứ và chuộc lỗi

Alfred Nobel là một nhà khoa học nổi tiếng, chế tạo ra thuốc nổ, nhưng về cuối đời rất ân hận vì thuốc nổ đó lại được sử dụng trong chiến tranh, đã mang lại nhiều nỗi đau thương, mất mát cho toàn nhân loại. Vì thế trong di chúc, Nobel đã dành trọn bộ tài sản của mình để thành lập giải Nobel để tôn vinh những đóng góp khoa học cho nhân loại để chuộc lỗi lầm của mình

Thay vì trừng phạt những kẻ bại trận (Liên minh miền Nam ủng hộ chế độ nô lệ), trong buổi lễ sau khi cuộc nội chiến Mỹ kết thúc, Abraham Lincoln đã phát biểu: “Chúng tôi không ác tâm với bất kỳ ai, hãy để chúng tôi nỗ lực làm trọn công việc của mình để hàn gắn đất nước.